วิเคราะห์ความกตัญญูกตเวทีต่อมารดาบิดาในโสณนันทชาดก

บทคัดย่อ

บทคัดย่อ

โสณนันทชาดก เป็นนิทานชาดกอีกเรื่องหนึ่งที่มุ่งปลูกฝังคุณธรรมเรื่องความกตัญญูกตเวทีแก่บุคคลที่อยู่ในฐานะบุตรธิดา โดยเฉพาะในสังคมปัจจุบันซึ่งเป็นสังคมผู้สูงอายุ มีพ่อแม่ปู่ย่าตายายจำนวนไม่น้อย ที่ถูกลูกหลานทอดทิ้ง ดังนั้น การปลูกฝังเรื่องความกตัญญูกตเวทีแก่ลูกหลาน จึงเป็นเรื่องที่สำคัญและจำเป็น โดยบทความนี้มีวัตถุประสงค์ในการศึกษา 2 ประการคือ เพื่อวิเคราะห์เนื้อหาด้านความกตัญญูกตเวทีในโสณนันทชาดก และเพื่อวิเคราะห์ความกตัญญูกตเวทีของโสณดาบสและนันทดาบสในเชิงสังคม

การศึกษาพบว่า เนื้อหาด้านความกตัญญูกตเวทีในโสณนันทชาดก มี 4 ประการ คือ 1) ความกตัญูกตเวทีของภิกษุ ได้แก่ เนื้อหาของชาดกที่เป็นปัจจุบันวัตถุ 2) การช่วยกันจัดสถานที่ต่าง ๆ ให้บิดามารดา ได้แก่ การสร้างอาศรมและปัดกวาดเสนาสนะให้สะอาดร่มรื่นเสมอ 3) การช่วยกันจัดเตรียมน้ำสำหรับอุปโภคบริโภค ได้แก่ การจัดเตรียมน้ำดื่ม ไม้ชำระฟัน น้ำล้างหน้าในเวลาเช้า และต้มน้ำอุ่นให้อาบในเวลาเย็น 4) การช่วยกันจัดหาผลไม้มาให้บริโภค ได้แก่ การจัดหาผลไม้ที่มีรสอร่อยมาให้บริโภคอย่างเพียงพอในแต่ละวัน ส่วนการวิเคราะห์ความกตัญญูกตเวทีของโสณดาบสและนันทดาบสในเชิงสังคม พบว่า การแสดงความกตัญญูกตเวทีในเชิงสังคมของโสณดาบสและนันทดาบส มี 3 ประการ คือ  1) ภิกษุเลี้ยงดูมารดาบิดา ได้แก่ พระพุทธเจ้าทรงอนุญาตให้ภิกษุอุปัฏฐากเลี้ยงดูมารดาบิดาได้ 2) การตอบแทนบุญคุณมารดาบิดาตามหลักทิศ 6 ได้แก่ โสณดาบสและนันทดาบส ได้ตอบแทนอุปการคุณของมารดาบิดา 5 ประการ 3) ความเป็นอภิชาตบุตร ได้แก่ โสณดาบสและนันทดาบสมีภูมิธรรมสูงกว่ามารดาบิดา คือ ได้อภิญญา 5