เรื่องเล่าแห่งความไม่เป็นประชาธิปไตย : ปมปัญหาบางประการของการจัดการ "ความทรงจำ" ในเนื้อหาของการศึกษาระดับโรงเรียน

บทคัดย่อ

          เนื้อหาจำนวนมากที่เกี่ยวกับประชาธิปไตยได้รับการสอนในระบบโรงเรียนไทยมาเป็นเวลานาน หลากหลายเนื้อหาเหล่านี้ถูกประกอบการให้กลายเป็น “ความจริง” และ “ความทรงจำร่วมของชาติ” ดังนั้น  บทความวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและถกเถียงถึงเรื่องเล่าความทรงจำกระแสหลัก กรณี 1) การเปลี่ยนแปลงการปกครองวันที่ 24 มิถุนายน พ.ศ. 2475 และการสละราชบัลลังก์ของรัชกาลที่ 7 ในช่วงเวลาต่อมา และ 2) การรัฐประหารวันที่ 22 พฤษภาคม พ.ศ. 2557 และการบริหารประเทศหลังจากนั้นของคณะรักษาความสงบแห่งชาติ (คสช.) รวมถึง 3) ประเด็นอื่น ๆ ผู้เขียนอาศัยการศึกษาในเชิงเอกสารเป็นหลัก โดยพิจารณาจากคู่มือครู หนังสือ ตำรา แผนการจัดการเรียนรู้ ใบงาน แบบฝึกหัด ข้อสอบและกิจกรรมการเรียนการสอนอื่น ๆ ตลอดจน และสื่อการสอนของครู ครอบคลุมวิชาสังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม วิชาประวัติศาสตร์ไทย วิชาหน้าที่พลเมือง เป็นต้น ที่ใช้สอนในระดับโรงเรียนทั้งระดับประถมศึกษาและมัธยมศึกษา ข้อถกเถียงสำคัญของบทความวิจัยนี้คือ เนื้อหาจำนวนมากที่เกี่ยวกับประชาธิปไตยที่ใช้สอนต่างมีปัญหาเกี่ยวข้องกับ “การจัดการความทรงจำ” โดยเฉพาะกรณีของรัชกาลที่ 7 และ ของ คสช. โดยเฉพาะการแปลงร่างให้ความไม่เป็นประชาธิปไตยได้กลายเป็นประชาธิปไตยขึ้นมา นอกจากนั้น ยังจะพบว่า เนื้อหาในแบบเรียนต่างไม่ให้ความสำคัญกับระบอบประชาธิปไตยโดยมีประชาชนเป็นผู้มีอำนาจสูงสุด กลับให้ความสำคัญกับบทบาทพระมหากษัตริย์เพียงเท่านั้นและมีมุมมองในแง่ไม่ไว้วางใจต่อระบอบประชาธิปไตย