ปฏิจจสมุปบาท : ขั้นตอนการรู้แจ้งความจริงของพระพุทธเจ้า และการปรับใช้เพื่อแก้ปัญหาสังคม

บทคัดย่อ

บทความนี้ต้องการนำเสนอหลักคำสอนเรื่องปฏิจจสมุปบาทในฐานะเป็นจุดเด่นและสำคัญที่สุดของพระพุทธศาสนาในการมองโลกชีวิต และเพื่อล้วงพ้นความสงสัยซึ่งจะนำปสู่ปัญญาญาณแจ่มแจ้งคือการบรรลุถึงโมกขธรรม พระพุทธเจ้าทรงปรับคำสอนให้เหมาะเพื่อความเข้าใจชัดในรูปของอริยสัจ ๔ เพื่อความเข้าใจง่ายแก่คนทั่วไป โดยแสดงถึงภาวะความเป็นปุถุชนและทางแห่งอริยชนตามหลักเหตุผล ซึ่งคำสอนของพุทธเจ้าที่แม้มีหลากหลายแต่ก็รวมลงใจปฏิจจสมุปบาทนี้ ดังนั้นหลักปฏิจจสมุปบาทจึงสามารถนำมาประยุกต์ใช้แก้ปัญหาได้ทุกอย่างที่เกี่ยวข้องกับมนุษย์ในระดับอารมณ์ สังคม องค์กรต่าง ๆ ได้อย่างมีประสิทธิผล ไม่จำกัด จึงควรนำหลักการดังกล่าวมาประยุกต์ใช้ ความเห็นที่ถูกต้องเกิดจากกระบวนการตั้งคำถามว่า อะไร? อย่างไร? แม้หลักปฏิจจสมุปบาทเป็นที่แจ่มแจ้งสมบูรณ์ซึ่งเข้าถึงและใช้ในชีวิตโดยพระพุทธเจ้าแล้ว แต่ปัญหาคือเรา สังคมยังคงไม่กระจ่างแจ้งสมบูรณ์ การศึกษาวิจัยหลักธรรมนี้ให้ถูกต้องและนำมาปฏิบัติประยุกต์ใช้ก็จะเป็นประโยชน์ต่อมนุษย์และสังคมในอนาคต