วิธีการวิทยาเพื่อรู้แจ้งอวิทยาตามทรรศนะของนิกายมาธยมิกะและโยคาจาร

บทคัดย่อ

บทความนี้ต้องการนำเสนอวิเคราะห์หลักความคิดเรื่องอวิทยาซึ่งเป็นต้นเหตุของความทุกข์และกิเลสตัณหาซึ่งส่งผลต่อการดำเนินชีวิตของมนุษย์ในสังคมและวิธีการในตัวเองด้วยวิธีการทางญาณวิทยาของพระพุทธศาสนาฝ่ายมหายานซึ่งเป็นแก่นคำสอนหลักที่เกิดจากนิกายมาธยมิกะและโยคาจาร ทั้งสองได้นำเสนอหลักแนวคิดเรื่องอวิทยาเชิงญาณวิทยาที่เน้นเรื่องของธรรมชาติของความรู้ อวิทยาคือความรู้ที่ผิดพลาดเกิดจากกรอบความคิดที่มีข้อจำกัดของโครงสร้างทางภาษาซึ่งทำให้เกิดมิจฉาทิฎฐิและความเชื่ออื่น ๆ จนแยกย่อยเป็นกลุ่มลัทธิต่าง ซึ่งเป็นเหตุให้มีความหลงผิดว่ามีตัวตน หรือไม่มีตัวตนในกรณีของมาธยมิกะ ส่วนโยคาจารถือว่า อวิทยาคือการไม่รู้ธรรมชาติแท้จริงหนึ่งเดียวคือจิต ปุถุชนหลงเข้าใจผิดว่ามีวัตถุภายนอกว่าเป็นสิ่งมีอยู่จริงต่างหากจากจิต จนทำให้เกิดอัตตาอยากเป็นเจ้าของวัตถุที่เข้าใจว่าจะทำให้เกิดความสุขแก่ตนจนเป็นเหตุให้เกิดกิเลสและการกระทำผิด ในวิธีการดับอวิทยามาธยมิกะนำเสนอหลักทางสายกลางเพื่อปล่อยวางจากการยึดติดความคิดทุกรูปแบบ ส่วนโยคาจารนำเสนอหลักวิธีการรู้ความจริงและการพัฒนาสมาธิเพื่อรวมความเป็นทวิภาพจนจิตรวมเป็นหนึ่งคือการเข้าถึงอาลยวิญญาณ ซึ่งเป็นประสบการณ์ที่เกิดขึ้นจริงทุกขณะปัจจุบัน