ศึกษาหลักการปฏิบัติเพื่อการบรรลุธรรมในทีฆนขสูตร

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ คือ ศึกษาประวัติความเป็นมาของทีฆนขสูตร หลักการปฏิบัติเพื่อการบรรลุธรรมในทีฆนขสูตร เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพภาคเอกสาร พบว่า
ทีฆนขสูตรเป็นพระสูตรที่พระพุทธองค์ทรงแสดงแก่ทีฆนขปริพาชกซึ่งเป็นหลานพระสารีบุตร ที่มาเข้าเฝ้าพระพุทธองค์เพื่อเยี่ยมพระสารีบุตรซึ่งเป็นลุงและขอทราบคำสอน มีพระสารีบุตรยืนฟังการแสดงธรรมโดยถวายงานพัดแด่พระพุทธองค์อยู่ด้านหลัง พระพุทธองค์ทรงแสดงทิฏฐิทิฏฐิที่เป็นเหตุให้เกิดวิวาท กาย (รูป) เป็นที่ประชุมของมหาภูตรูป 4 เวทนา 3 คือสุขเวทนา ทุกขเวทนา อทุกขมสุขเวทนา มีเหตุปัจจัยจากผัสสะ เมื่อเสวยเวทนาใดเวทนาหนึ่ง ก็จะไม่ได้เสวยเวทนาอีก 2 เวทนา

หลักการปฏิบัติเพื่อการบรรลุธรรมในทีฆนขสูตร เหตุปัจจัยที่นำไปสู่การบรรลุธรรมคือข้อปฏิบัติตามมรรคมีองค์ 8 เริ่มจากสัมมาทิฏฐิ อันเกิดจากปรโตโฆสะและโยนิโสมนสิการ ด้วยการละทิฏฐิอันเป็นเหตุให้เกิดวิวาท เมื่อเห็นความเป็นจริงแล้วมีโทษหาประโยชน์มิได้ โดยการปฏิบัติตามสติปัฏฐาน 4 การละกายโดยพิจารณาอาการ 32 ของกาย ให้เห็นความจริงว่าเป็นปฏิกูล ไม่สะอาด น่าเกลียด เป็นรังของโรค ก็จะละความพอใจในกาย ละเยื่อใยในกายเสียได้ การละเวทนาให้เจริญวิปัสสนา พิจารณาเห็นกฎไตรลักษณ์ คือความไม่เที่ยง เป็นทุกข์ เป็นอนัตตา เป็นสิ่งว่างเปล่า หาสาระแก่นสารมิได้ มีปัจจัยปรุงแต่งขึ้น มีความสิ้นไป ดับไปเป็นธรรมดา เมื่อเห็นความจริงย่อมละเวทนา 3 นั้นเสียได้ พระสารีบุตรได้ฟังธรรมและพิจารณาธรรมด้วยโยนิโสมนสิการ จึงละ สละคืนธรรมเหล่านั้น จิตก็หลุดพ้นจากอาสวะทั้งปวง บรรลุเป็นพระอรหันต์ ส่วนทีฆนขปริพาชก เกิดดวงตาเห็นธรรม บรรลุเป็นพระโสดาบัน ขอถึงพระรัตนตรัยอันมีพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์เป็นสรณะ และแสดงตนต่อพระผู้มีพระภาคขอเป็นอุบาสกตลอดชีวิต ตั้งแต่วันนี้เป็นต้นไป