การศึกษาบทบาทของพระพุทธเจ้าในฐานะทรงเป็นต้นแบบนวัตกรรมเครื่องนุ่งห่มที่เป็นมิตรกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม: กรณีศึกษาเฉพาะผลิตภัณฑ์จีวร

บทคัดย่อ

บทความวิจัยเรื่อง “การศึกษาบทบาทของพระพุทธเจ้าในฐานะทรงเป็นต้นแบบนวัตกรรมเครื่องนุ่งห่มที่เป็นมิตรกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม: กรณีศึกษาเฉพาะผลิตภัณฑ์จีวร” มีวัตถุประสงค์ ๒ ประการคือ (๑) เพื่อศึกษาประวัติจีวรและบทบาทของพระพุทธเจ้าในฐานะทรงเป็นต้นแบบนวัตกรรมจีวร และ (๒) เพื่อสังเคราะห์องค์ความรู้การสร้างนวัตกรรมที่เป็นมิตรกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การวิจัยเป็นแบบวิจัยเอกสาร ผลการวิจัยพบว่า จีวรคือเครื่องนุ่งห่มของภิกษุ เป็น ๑ ในปัจจัย ๔ ได้แก่จีวร, บิณฑบาต, เสนาสนะ และเภสัช จีวรอาจได้มา ๒ ทางคือ ผ้าบังสุกุล หรือผ้าห่อซากศพในป่าช้า นำมาซักล้างและตัดเย็บ เป็นผ้านุ่งคืออันตรวาสก ผ้าห่มคืออุตตราสงค์ และผ้าห่มซ้อนคือสังฆาฏิ รวมเป็น ๓ ผืนเรียก ไตรจีวร อีกทางหนึ่งคือผ้าที่มีผู้ถวายเรียกคหบดีจีวร เดิมทีนั้น จีวรคงไม่มีรูปแบบตายตัว ต่อมาทรงโปรดให้พระอานนทเถระออกแบบตามรูปแนวคันนาของชาวมคธเป็นตารางน้อยใหญ่ เป็นระเบียบเรียบร้อยดี จึงทรงอนุญาตให้ภิกษุสงฆ์ใช้แบบจีวรดังกล่าวสืบมาถึงทุกวันนี้ นวัตกรรมการออกแบบจีวรของพระพุทธเจ้านั้นใช้วัตถุดิบที่หาได้ในท้องถิ่นแบบภูมิปัญญาชาวบ้าน เป็นมิตรกับธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม ไม่รบกวนชาวบ้านเกินควร ภิกษุ      ใช้สอยอย่างประหยัดและคุ้มค่า ทั้งนี้เป็นไปตามหลักมักน้อยสันโดษและปฏิบัติขัดเกลากิเลสของภิกษุ