การเจริญเมตตาภาวนาของผู้ปฏิบัติธรรม: ศึกษากรณีชุมชนวัดโคกสว่าง อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่อง “การเจริญเมตตาภาวนาของผู้ปฏิบัติธรรม: ศึกษากรณีชุมชนวัดโคกสว่าง อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม” มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาเมตตาภาวนาในคัมภีร์พุทธศาสนาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาการปฏิบัติวิปัสสนาแบบเมตตาเจโตวิมุตติ และ 3) เพื่อนำเสนอการเจริญเมตตาภาวนาของผู้ปฏิบัติธรรม: ศึกษากรณีชุมชนวัดโคกสว่าง อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม ในการศึกษาวิจัยครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ แบบวิจัยเอกสาร โดยมีการเก็บข้อมูลสำคัญเพิ่มเติมอันเป็นประโยชน์แก่งานวิจัยด้วยการสัมภาษณ์ พระวิปัสสนาจารย์ 2 รูป พระโยคาวจร 2 รูป และโยคีผู้ปฏิบัติธรรม 13 ท่าน ผลการวิจัยพบว่า การเจริญเมตตาภาวนาของผู้ปฏิบัติธรรมกรณีชุมชนวัดโคกสว่าง อำเภอธาตุพนม จังหวัดนครพนม คือ (1) การปฏิบัติบุพพกิจ 7 อย่าง ของผู้ปฏิบัติธรรม (2) การเจริญสติปัฏฐาน 4 ของผู้ปฏิบัติธรรม คือ พิจารณา กาย เวทนา จิต ธรรม หรือ พิจารณารูป-นาม ตามความเป็นจริง และ (3) การเจริญเมตตาภาวนาของผู้ปฏิบัติธรรม คือ การปรารถนาให้ตนเองมีความสุข จากนั้นให้เริ่มส่งกำลังเมตตาไปยังบุคคล สถานที่ตามลำดับ เช่น ส่งให้ตนเอง บิดา มารดา ครูอุปัชฌาย์อาจารย์ ญาติมิตร เทวดารักษาตัว เป็นต้น ซึ่งวิธีการปฏิบัติ คือ ให้เริ่มจากการเจริญวิปัสสนาภาวนาตามแนวสติปัฏฐาน ๔ ก่อน จากนั้นเมื่อครบกำหนดเวลาก่อนออกจากสมาธิให้พิจารณายกอารมณ์ขึ้นสู่การเจริญเมตตาภาวนาแผ่ไปตามลำดับ