นวัตกรรมวิปัสสนาบำบัดเพื่อดุลยภาพทางสุขภาวะองค์รวม
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษานวัตกรรมวิปัสสนาบำบัดเพื่อดุลยภาพทางสุขภาวะองค์รวม เป็นการวิจัยเอกสารจากพระไตรปิฎก อรรถกถา หรือจากคัมภีร์อื่นๆ เช่น ฎีกา อนุฎีกา ตลอดจนตำราวิชาการและรายงานการวิจัยที่เกี่ยวข้อง
ผลการวิจัยพบว่า นวัตกรรมวิปัสสนาบำบัดเป็นการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานตามนัยแห่งสติปัฏฐานสี่ รวมทั้งปฏิบัติหลักธรรมอื่นๆ ในพุทธศาสนาเพื่อการเกื้อกูลต่อการเจริญวิปัสสนากรรมฐาน เช่น หลักการพัฒนาปัญญาในพุทธศาสนาล้วนเป็นไปเพื่อการเจริญวิปัสสนาปัญญา หลักอายุสสธรรมเป็นความสัปปายะทั้งปัจจัยภายนอกและภายในที่เกื้อกูลต่อการเจริญวิปัสสนากรรมฐาน หลักการให้คำปรึกษาหรือสอบอารมณ์ที่มีครูอาจารย์เป็นกัลยาณมิตรชี้แนะความเข้าใจที่ถูกตรงต่อหลักการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน เป็นต้น ทำให้ทราบว่าหลักปฏิบัติในพระพุทธศาสนาล้วนมีความสัมพันธ์เชื่อมโยงแบบองค์รวมและมีความละเอียดอ่อนสุขุมคัมภีรภาพ ซึ่งแตกต่างจากการนำหลักวิธีการฝึกสติที่ปราศจากหลักธรรมทางพุทธศาสนาเพื่อใช้เป็นโปรแกรมบำบัดรักษาโรคทางการแพทย์แบบตะวันตก
นวัตกรรมวิปัสสนาในงานวิจัยนี้นำเสนอรูปแบบการบำบัดทุกข์แบบชั่วคราวและแบบถาวรเป็นไปตามพุทธประสงค์เพื่อความพ้นจากทุกข์เป็นอกาลิโก (ไม่ประกอบด้วยกาล) โดยทำให้เกิดดุลยภาพทางสุขภาวะองค์รวมเชิงพุทธ ได้แก่ 1) ความสมบูรณ์ทางกายเหมาะสมกับช่วงวัย 2) ความสมบูรณ์ทางจิตมีความบริสุทธิ์ (วิสุทธิ) 3) ความสมบูรณ์ทางสังคมตั้งอยู่ในศีลและระเบียบวินัยเสมือนแคว้นกุรุที่มีความผาสุก เพื่อยังความสัปปายะแก่การเจริญสติปัฏฐาน 4 และ 4) ความสมบูรณ์ทางปัญญาช่วยยกระดับจิตให้ละถอนอวิชชา และเกิดความไพบูลย์ของวิปัสสนาปัญญาสู่ความพ้นทุกข์ (วิมุตติ)
Article Details
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
เนื้อหาและข้อมูลในบทความที่ลงตีพิมพ์ในวารสาร มจร บาฬีศึกษาพุทธโฆสปริทรรศน์ถือเป็นข้อคิดเห็นและความรับผิดชอบของผู้เขียนบทความโดยตรงซึ่งกองบรรณาธิการวารสาร ไม่จำเป็นต้องเห็นด้วย หรือร่วมรับผิดชอบใด ๆ บทความ ข้อมูล เนื้อหา รูปภาพ ฯลฯ ที่ได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร มจร บาฬีศึกษาพุทธโฆสปริทรรศน์ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสาร มจร บาฬีศึกษาพุทธโฆสปริทรรศน์หากบุคคลหรือหน่วยงานใดต้องการนำทั้งหมดหรือส่วนหนึ่งส่วนใดไปเผยแพร่ต่อหรือเพื่อกระทำการใด ๆ จะต้องได้รับอนุญาตเป็นลายลักอักษรจากวารสาร มจร บาฬีศึกษาพุทธโฆสปริทรรศน์ก่อนเท่านั้น
References
จำลอง ดิษยวาณิช และ พริ้มเพรา ดิษยวณิช. “จิตบำบัดเชิงพลศาสตร์ที่อิงสติเป็นฐาน”, วารสารสมาคมจิตแพทย์แห่งประเทศไทย. ฉบับที่ 3 (กรกฎาคม-กันยายน 2557): 179-194.
นพวรรณ มาดารัตน์. “การวิเคราะห์ตัวชี้วัดเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs) เพื่อขับเคลื่อนการดำเนินงานด้านสาธารณสุขในระดับพื้นที่. วารสารวิจัยและพัฒนาด้านสุขภาพ. ฉบับที่ 1 (มกราคม-มิถุนายน 2562): 35-44.
นวลวรรณ พูนวสุพลฉัตร และคณะ. “การวิเคราะห์สังเคราะห์องค์ความรู้และกระบวนการให้การปรึกษาเชิงพุทธจิตวิทยา”. รายงานวิจัย. คณะมนุษย์ศาสตร์: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2560.
นันท์ชนก วงษ์สมุทร์. สติบำบัด : ทางเลือกใหม่รักษาโรคซึมเศร้า. [ออนไลน์]. แหล่งที่มา: https://www.bbc. com/thai/40115831 [11 พฤษภาคม 2564].
บีบีซี ไทย. พุทธศาสนา : หุ่นยนต์นักบวชที่วัดโคไดจิ มิติใหม่ของการเข้าวัดฟังธรรมในเกียวโต. [ออนไลน์]. แหล่งที่มา: https://www.bbc.com/thai/international-49344782 [21 มิถุนายน 2565].
บูรพา พันธ์สวัสดิ์ และคณะ. “นวัตกรรมการดูแลผู้สูงอายุผ่านระบบบริการทางไกล”. วารสารสภาการพยาบาล. ฉบับพิเศษ (มกราคม-มีนาคม 2554): 6.
ปริญญา สงวนสัตย์. Artificial Intelligence with Machine Learning, AI สร้างด้วยแมชชีนเลิร์นนิ่ง Python Edition. นนทบุรี: บริษัท ไอดีซี พรีเมียร์ จำกัด, 2562.
ผุสดี โตสวัสดิ์. “การบําบัดรักษาโรคด้วยวิธีการปฏิบัติกรรมฐาน”. วารสารปรัชญาปริทรรศน์. (ฉบับที่ 2 กรกฎาคม-ธันวาคม 2562): 15-16.
พระพุทธโฆสเถระ. คัมภีร์วิสุทธิมรรค. แปลและเรียบเรียงโดย สมเด็จพระพุฒาจารย์ (อาจ อาสภมหาเถร). พิมพ์ครั้งที่ 10. กรุงเทพมหานคร: บริษัท ธนาเพรส จำกัด, 2554.
พระมหาสมปอง มุทิโต. คัมภีร์อภิธานวรรณนา. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพมหานคร: บริษัทประยูรวงศ์ พริ้นท์ติ้ง จำกัด, 2547.
พระพรหมบัณฑิต (ประยูร ธมฺมจิตฺโต). ศาสนากับเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืน (SDGs). กรุงเทพฯ: บริษัทอมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน), 2562.
พระภาวนาวิสุทธิคุณ. คู่มือวิปัสสนาจารย์ สภาวธรรมของผู้ปฏิบัติ. พิมพ์ครั้ง 2. กรุงเทพมหานคร: หอรัตนชัยการพิมพ์, 2534.
พระธรรมธีราชมหามุนี (โชดก าณสิทฺธิ). คู่มือการสอบอารมณ์กรรมฐาน. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์จุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2546.
พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช,ราชบัณฑิต). พจนานุกรมเพื่อการศึกษาพุทธศาสน์ ชุดคําวัด. กรุงเทพมหานคร: เลี่ยงเชียง 2548.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม. พิมพ์ครั้งที่ 34. กรุงเทพมหานคร: สำนักพิมพ์ผลิธัมม์, 2559.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). การพัฒนาที่ยั่งยืน (Sustainable Development). พิมพ์ครั้งที่ 11. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มูลนิธิโกมลคีมทอง, 2551.
พระโสภณมหาเถร (มหาสีสยาดอ). วิปัสสนาชุนี หลักการปฏิบัติวิปัสสนา (ฉบับสมบูรณ์). จำรูญ ธรรมดา แปล. พิมพ์ครั้งที่ 3. นครปฐม: สาละพิมพการ 2562.
พระมหาวิชัย ยติชโย (ฤทธิ์วิรุฬห์). “แบบการสอบอารมณ์การปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐานแนวพองยุบ”. วิทยานิพนธ์ปริญญาพุทธศาสตร์ดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชาพระพุทธศาสนา. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2556.
พระมหาบุญเลิศ อินฺทปญฺโญ และคณะ. “การพัฒนาจิตและปัญญาแบบองค์รวมด้วยกระบวนการ Bio Feedback”. รายงานวิจัย. คณะสังคมศาสตร์: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2560.
พระมหาภูรัช ทนฺตวํโส, ธิติวุฒิ หมั่นมี และอนุวัต กระสังข์. “จริต 6 ทฤษฎีการประสานงานของพระพุทธเจ้า”. วารสารสมาคมศิษย์เก่า มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. ปีที่ 6 ฉบับที่ 1 (มกราคม-มิถุนายน 2561): 30-36.
พระสัทธัมมโชติกะ ธัมมาจริยะ. ปรมัตถโชติกะ ปริเฉทที่ 1-2-6. กรุงเทพมหานคร: หจก. ทิพยวิสุทธิ์. 2553.
พระอาจารย์เชมเย สยาดอ. เห็นถูกเป็นสุขได้ อยู่อย่างมีสุขตามพุทธวิถี. พิมพ์ครั้งที่ 3. ม.ป.พ. 2560.
พิณนภา แสงสาคร, อรพินทร์ ชูชม และพรรณี บุญประกอบ. “การสังเคราะห์องค์ความรู้เกี่ยวกับสุขภาวะทางจิตวิญญาณในบริบทของสังคมไทย”. วารสารพฤติกรรมศาสตร์. ปีที่ 18 (ฉบับที่ 1 มกราคม 2555): 86-92.
เพชรชรินทร์ พรนภดล, และพระมหาชิต านชิตฺโต. “ศึกษาการสอนและการสอบอารมณ์กรรมฐานการปฏิบัติสุทธวิปัสสนา ตามหลักบันได 7 ขั้น ของพระภาวนาพิศาลเมธี วิ.”. วารสาร มจร บาฬีศึกษาพุทธโฆสปริทรรศน์. ปีที่ 7 ฉบับที่ 2 (พฤษภาคม-สิงหาคม 2564): 155-160.
แพทย์พงษ์ วรพงศ์พิเชษฐ. พุทธธรรมบำบัด. กรุงเทพฯ: บจก. สุขุมวิทมีเดีย มาร์เก็ตติ้ง, 2562.
ภัททันตะ อาสภมหาเถระ. คู่มือการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน ตามแนววิปัสสนาวงศ์พระอรหันตะ. พิมพ์ครั้งที่ 2. เชียงใหม่: บริษัท กลางเวียงการพิมพ์ จำกัด, 2543.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระไตรปิฎกภาษาบาลี ฉบับมหาจุฬาเตปิฏกํ 2500. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2535.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจฬาลงกรณราชวิทยาลัย.กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2539.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. อรรถกถาภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2553.
สานุ มหัทธนาดุล และคณะ. “แบบจำลองแนวคิดของการพัฒนาเชิงทวิมิติเพื่อการเข้าถึงความสุขด้วยกระบวนการการตอบสนองทางชีวภาพ (ไบโอฟีดแบค)”. ธรรมธารา วารสารวิชาการทางพระพุทธศาสนา. ปีที่ 6 ฉบับที่ 2 (2563): 8-21.
สิริวัฒน์ ศรีเครือดง, กุหลาบ รัตนสัจธรรม และคณะ. “การพัฒนากิจกรรมเพื่อเสริมสร้างชีวสุขตามแนวทางการพัฒนาจิตและปญญาแบบองค์รวม”. รายงานการวิจัย, คณะมนุษยศาสตร์: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย, 2560.
โสรีช์ โพธิแก้ว. “การประยุกต์อริยสัจ 4 ของพระพุทธศาสนากับการปรึกษาเชิงจิตวิทยา และจิตวิทยารักษา”. รายงานวิจัย. กรุงเทพมหานคร: จุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย, 2553.
สํานักข่าวไทย TNAMCOT. นวัตกรรม AI จีน ปฏิวัติวงการสุขภาพ. [ออนไลน์]. แหล่งที่มา: https://www.youtube.com/watch?v=oSscJksXeNU [22 กันยายน 2565].
A.K.S. Kushwaha. “Vipassana Meditation as an Effective Technique of Stress-Management”. Indian Journal of Applied Research. Vol. 4 No. 6 (June 2014): 473-474.
BBC News. God and robots: Will AI transform religion?, [online] Available at: https://www.youtube.com/watch?v=JE85PTDXARM [Accessed Date: 21/6/2022].
Black, DS. Christodoulou, G. and Cole, S. “Mindfulness meditation and gene expression: a hypothesis-generating framework”. Psychology. Vol. 28 (11 Jul 2019): 302-306.
Cahn, B. R., & Polich, J. “Meditation (Vipassana) and the P3a event-related brain potential”. International Journal of Psychophysiology. vol. 72 no.1 (2009): 51-60.
Capurso, V., Fabbro, F., et al. “Mindful creativity: the influence of mindfulness meditation on creative thinking”. Frontiers in Psychology. Vol. 4 (Jan 2014): 1-2.
Ciro Conversano, et al. “Is Mindfulness-Based Stress Reduction Effective for People with Hypertension? A Systematic Review and Meta-Analysis of 30 Years of Evidence”. Int J Environ Res Public Health. 18 (6) (Mar 2021): 2882.
Contemplative Studies John M. De Castro. Increase Telomere Length and Decrease Cellular Aging with Meditation. [online]. Available at: http://contemplative-studies.org/wp/index.php/2020/ 03/18/increase-telomere-length-and-decrease-cellular-aging-with-meditation/ [Accessed Date: 2/5/2023].
DHAMMA DISCOURSES by The Venerãble Sayãdaw Ashin U Jaṭila Mahãsi. Meditation Centre Yangon Myanmar. พระชาญชัย กิตฺติวํโส แปล. (ธรรมะบรรยายประกอบการปฏิบัติวิปัสสนากรรมฐาน. ๒๕๕๔. (อัดสำเนา)
Fadel Zeidan, et al. “Neural correlates of mindfulness meditation-related anxiety relief”. Social Cognitive and Affective Neuroscience. Vol. 9 Issue. 6 (June 2014): 751-759.
Heather Harris. Center for Healthy Minds will research machine learning predictions of well-being. [online]. Available at: https://www.centerhealthyminds.org./news/ research-machine-learning-predictions-of-well-being [Accessed Date: 30/5/2022].
Hilton, L.R., Hempel, S.S., and et al. “Mindfulness Meditation for Chronic Pain: Systematic Review and Meta-analysis”. Annals of Behavioral Medicine. Vol. 51 (Sep 2016): 199-213.
Jazaieri, H., and Shapiro, S. Mindfulness and Well-Being in The HappyMind: Cognitive Contributions to Well-Being. eds. M. D. Robinson and M. Eid. Cham, Switzerland: Springer International Publishing, 2017.
Jonathan R. Krygier, and et al. “Mindfulness meditation, well-being, and heart rate variability: A preliminary investigation into the impact of intensive Vipassana meditation”. International Journal of Psychophysiology Vol. 89 No. 3 (Sep 2013): 305-313.
Jennifer Daubenmier and Judith T Moskowitz. “Can meditation slow rate of cellular ageing? Cognitiev stress, mindfulness, and telomeres”. Ann N Y Acad Sci. 415 (Sep. 2009): 34-53.
Kabat-Zinn J, et al. “Influence of a mindfulness-based stress reduction intervention on rates of skin clearing in patient with moderate to severe psoriasis undergoing phoththerapy (UVB), and photochemotherapy (PUVA)”. Psychosom.Med. vol. 60 (1998): 625-632.
Kishor Adhikari, “Study of Effect of Vipassana on Anxiety and Depression”, International Journal of Psychology and Behavioral Sciences, Vol. 2 No. 6 (2012): 274-276.
Nirodhi Dasanayaka, Nirmala Dushyanthi Sirisena and Nilakshi Samaranayake, “Impact of Meditation-Based Lifestyle Practices on Mindfulness, Wellbeing, and Plasma Telomerase Levels: A Case-Control Study”. Meditation Effects on healthy Aging. (04 Mar 2022): 2-6.
N. S. Schutte and J. M. Malouff. “A Meta-Analytic Review of the Effects of Mindfulness Meditation on Telomerase Activity”. Psychoneuroendocrinology. Vol. 42 (2014): 45-48
Nunthanat Atsadonsak. et al. “Pāḷi Tipiṭaka AI Robotics for Reciting to Mankind Healing”. Journal of Positive School Psychology. Vol. 6 No. 3 (2022): 2962-2974.
Nunthanat Atsadonsak, Phramaha Somchai Kittipañño, et al. “Vipassana Innovation from Beginning to Practicing Technics and Enlightenment Process for Suffering Releasing”. International Journal of Psychosocial Rehabilitation. Vol. 24 No. 4 (2020): 2681-2689.
Phra Taweepong Inwongsakul and Sampathkumar. “Impact of Vipassana Meditation on Life Satisfaction”. The International Journal of Indian Psychology. Vol. 2 No. 3 (Jun 2015): 150-155.
Pradhan Seema and Ajithkumar V.V. “A study of the effect of Vipassana meditation on Psychological Well Being of employees and impact of demographic factors on meditation outcome”. International Journal of Public Sector Performance Management. Vol. 5 No. 3-4 (16 July 2019): 481-499.
Pradhan, S. and Kumar, A. “Vipassana Meditation: an effective practice for positive changes in Employees”. Skyline Business Journal. 13 (1) (2017): 45-59.
Sampaio, C.V., Lima, M.G. and Ladeia, A.M. “Meditation, Health and Scientific Investigations: Review of the Literature”. Journal of Religion and Health. Vol. 56 (Apr 2017): 411-427.
Sunita Dhule, Swati Gawali and Amit Lomate. “Effect of vipassana meditation on state and trait anxiety scores”. Indian Journal of Basic and Applied Medical Research. Vol. 3 No. 4 (Sep 2014): 244-246.
The Venerable Mahāsi Sayādaw. Dhamma Therapy Revisited Cases of Healing through Vipassanā Meditation. Translated by Aggacitta Bhikkhu, 2nd reprint, Malaysia: Perpustakaan Negar, 1997.
the University of Oxford Mindfulness Centre (OMC). The Oxford Mindfulness Centre’s Guiding Ethical Principles. [online]. Available at: https://www.oxfordmindfulness. org/ [Accessed Date: 11/5/2022].
World Health Organization. The Global Health Observatory. [online]. Available at: https://www.who.int/data/gho/data/indicators/indicator-details/GHO/life-expectancy-at-birth-(years) [Accessed Date: 30/5/2022].
Yang, CC. Barrós-Loscertales. A., Li, M. et.al. “Alterations in Brain Structure and Amplitude of Low-frequency after 8 weeks of Mindfulness Meditation Training in Meditation-Naïve Subjects”. Sci Rep 9. (2019): 10977