การบูรณาการจิตวิญญาณแห่งถิ่นที่สู่เป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนด้วยการจัดการประโยชน์เชิงพื้นที่เพื่อการอนุรักษ์และการท่องเที่ยว กรณีศึกษา พื้นที่ป่าต้นจากของชุมชนไทรทอง อำเภอไม้แก่น จังหวัดปัตตานี

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์จิตวิญญาณแห่งถิ่นที่สำหรับบูรณาการสู่การจัดการปัจจัยสภาพแวดล้อมพื้นที่ลุ่มน้ำ จังหวัดชายแดนใต้ และเพื่อเสนอแนวทางบูรณาการจิตวิญญาณแห่งถิ่นที่สู่การจัดการปัจจัยสภาพแวดล้อมพื้นที่ลุ่มน้ำ จังหวัดชายแดนภาคใต้ ภายใต้บริบทการเปลี่ยนแปลงนิเวศวิทยาทางสังคม กรณีศึกษาชุมชนไทรทอง อำเภอไม้แก่น จังหวัดปัตตานี โดยใช้วิธีการศึกษาทางสังคมศาสตร์และมานุษยวิทยาด้วยกระบวนการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) โดยรวบรวมข้อมูลหลัก (Main Data) จากการสัมภาษณ์แบบกึ่งมีโครงสร้าง (Semi-structured Interview) การอภิปรายกลุ่ม (Focus Group) รวมถึงการวิจัยเชิงเอกสาร (documentary research) ประเภทเอกสารชุดข้อมูลชุมชนไทรทอง (Documents Data) และใช้การสังเกตภาคสนาม (Field Observation) เพื่อนำมาสู่การวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis)

ผลการศึกษาพบว่า จิตวิญญาณแห่งถิ่นที่ของชุมชนไทรทอง ประกอบด้วย 1) ความผูกพันระหว่างผู้คนกับพื้นที่ (People and Place) ซึ่งมีป่าต้นจากเป็นสิ่งสร้างจิตสำนึกร่วมของชุมชน และ 2) ป่าต้นจากกับจิตสำนึกต่อถิ่นที่ของชุมชนไทรทอง (Sense of Place) ถูกสร้างการรับรู้เชิงอัตลักษณ์ทั้งภายในและภายนอกชุมชน ซึ่งจิตวิญญาณแห่งถิ่นที่ของชุมชนไทรทองสามารถก่อรูปความเป็นทุนสำหรับการพัฒนาชุมชนได้ 4 ประการ คือ  ทุนธรรมชาติ ทุนสังคม ทุนวัฒนธรรม และทุนเศรษฐกิจท้องถิ่น เมื่อนำทุนเหล่านี้มาวิเคราะห์ร่วมกับองค์ประกอบของเป้าหมายการพัฒนาที่ยั่งยืนใน 4 มิติ ประกอบด้วยมิติเศรษฐกิจ สังคม สิ่งแวดล้อม และหุ้นส่วนการพัฒนา  สามารถนำมาใช้เป็นแนวทางบูรณาการจิตวิญญาณแห่งถิ่นที่สู่การจัดการปัจจัยสภาพแวดล้อมพื้นที่ลุ่มน้ำ ดังบทความนี้นำเสนอด้วยแบบจำลองการจัดการประโยชน์เชิงพื้นที่เพื่อการอนุรักษ์ของชุมชนไทรทอง และการจัดการประโยชน์เชิงพื้นที่ด้วยการบูรณาการการท่องเที่ยว