การส่งเสริมปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงแบบมีส่วนร่วม: ประสบการณ์จากองค์กรชุมชนในภาคเหนือตอนบน

บทคัดย่อ

ทิศทางการพัฒนาประเทศที่ผ่านมามุ่งเน้นการน้อมอัญเชิญ “ปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง” มาเป็นแนวทางปฏิบัติ ส่งผลต่อการพัฒนาประเทศในทุกระดับโดยเฉพาะในระดับท้องถิ่น ดังนั้นการวิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์ในการศึกษากลยุทธ์ในการส่งเสริมปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ผลย้อนกลับสู่ประชาชน และปัจจัยเอื้อต่อการมีส่วนร่วมของประชาชนจาก 2 องค์กรชุมชนภาคเหนือตอนบน โดยใช้รูปแบบการวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วมใน 3 ขั้นตอนคือ การเตรียมการ การดำเนินการ และการติดตามและประเมินผล เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยชุดคำถาม แบบสังเกตการณ์ และการจัดเวทีประชาคม ร่วมกับเทคนิคการสัมภาษณ์เชิงลึก การสังเกตการณ์ การสนทนากลุ่มย่อย และการถอดบทเรียนจากประชาชน 240 คน  ปราชญ์ชาวบ้าน 8 คน และผู้มีส่วนได้ส่วนเสียภาครัฐรวม 12 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติ      เชิงพรรณนาและการวิเคราะห์เนื้อหาเชิงความหมาย

ผลการวิจัยพบว่า  2 กลยุทธ์หลักในการส่งเสริมปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงแบบมีส่วนร่วมขององค์กรชุมชนได้แก่ 1) การบริหารจัดการองค์กรที่มีคณะกรรมการบริหารที่เหมาะสมและการบริหารงบประมาณที่โปร่งใส และ 2) วิธีการส่งเสริมปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 4 ขั้นตอนคือ การศึกษาดูงาน การจัดตั้งองค์กรชุมชน หลักสูตรและการจัดฝึกอบรม และการให้บริการถ่ายทอดความรู้ โดยเมื่อพิจารณาถึงผลย้อนกลับสู่ประชาชนพบว่า ประชาชนมากกว่าสองในสามสามารถนำความรู้ไปปรับใช้ในการดำเนินชีวิตตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ลดการเผา แยกขยะ และปลูกผักสวนครัว นอกจากนี้ยังพบว่า ผลงานเชิงประจักษ์ขององค์กรชุมชน ปราชญ์ชาวบ้าน วิทยากรและเจ้าหน้าที่ ตลอดจนหลักสูตรการฝึกอบรมเป็นปัจจัยหลักที่เอื้อต่อการส่งเสริมปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงขององค์กรชุมชน