การมีส่วนร่วมในการลดปริมาณขยะมูลฝอยชุมชนในพื้นที่พิเศษ เพื่อการท่องเที่ยวอย่างยั่งยืน กรณีศึกษา : พื้นที่ชุมชนบ้านเกาะล้าน เมืองพัทยา ตำบลนาเกลือ อำเภอบางละมุง จังหวัดชลบุรี

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระดับการมีส่วนร่วมในการลดปริมาณขยะมูลฝอย ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการมีส่วนร่วมในการลดปริมาณขยะมูลฝอย และเสนอแนวทางและมาตรการส่งเสริมการมีส่วนร่วมในการลดปริมาณขยะมูลฝอยที่เหมาะสมในพื้นที่ชุมชนบ้านเกาะล้าน เมืองพัทยา ตำบลนาเกลือ อำเภอบางละมุง จังหวัดชลบุรี เป็นการใช้ระเบียบวิธีวิจัยแบบผสมผสาน (Mixed research) ประกอบด้วย การวิจัยเชิงปริมาณ (Quantitative research) โดยใช้แบบสอบถามเป็นเครื่องมือในการจัดเก็บข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่าง คือ ประชาชนในพื้นที่ชุมชนบ้านเกาะล้าน จำนวน 357 คน ใช้วิธีการวิเคราะห์ข้อมูล ได้แก่ การแจกแจงความถี่ ค่าเฉลี่ย ค่าร้อยละ ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน การทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างตัวแปรปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการมีส่วนร่วม โดยใช้สถิติการวิเคราะห์สมการถดถอยเชิงพหุคูณ (Multiple Linear Regression) และการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative research) โดยใช้การจัดสนทนากลุ่มเป็นเครื่องมือในการเก็บข้อมูลจากกลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้มีส่วนได้ส่วนเสียที่เกี่ยวข้องกับการจัดการขยะมูลฝอยของชุมชน จำนวน 10 คน นำข้อมูลที่ได้มาทำการวิเคราะห์เนื้อหาของข้อมูล (Content Analysis)

ผลการวิจัย พบว่า ระดับการมีส่วนร่วมของประชาชนต่อการจัดการขยะมูลฝอยพื้นที่ชุมชนบ้านเกาะล้านโดยรวมอยู่ในระดับปานกลาง (มีค่าเฉลี่ย 2.86) ปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการมีส่วนร่วมในการลดปริมาณขยะมูลฝอย โดยใช้สมการถดถอยเชิงพหุคูณ (Multiple Linear Regression) เพื่อทดสอบความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการมีส่วนร่วมในการลดปริมาณขยะมูลฝอย ได้แก่ ปัจจัยด้านประชากรศาสตร์ ประกอบด้วย เพศ อายุ ระดับการศึกษา อาชีพ รายได้ต่อเดือน และระยะเวลาอาศัยในชุมชนบ้านเกาะล้าน รวมถึงปัจจัยด้านความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับขยะมูลฝอย ด้านเจตคติเกี่ยวกับการลดปริมาณขยะ และพฤติกรรมการลดปริมาณขยะ ส่งผลต่อการมีส่วนร่วมของประชาชนในการลดปริมาณขยะมูลฝอย พบว่า มีตัวแปรจำนวน 5 ตัวแปร ซึ่งเป็นปัจจัยที่มีอิทธิพลต่อการมีส่วนร่วมในการลดปริมาณขยะมูลฝอยชุมชนบ้านเกาะล้าน ได้แก่ พฤติกรรมของประชาชน มากที่สุด (Beta = 0.661) รองลงมาคือ ความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับขยะมูลฝอย (Beta = -0.316) ระดับการศึกษา (Beta = 0.194)  และเจตคติของประชาชน (Beta = -0.110) ตามลำดับอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.01 และตัวแปรอายุ (Beta = 0.132) อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 โดยสามารถร่วมกันทำนายการมีส่วนร่วมในการลดปริมาณขยะมูลฝอยชุมชนบ้านเกาะล้าน เมืองพัทยา จังหวัดชลบุรี ได้ร้อยละ 49.90 (R² = 0.499)

ผลการเสนอแนวทางและมาตรการส่งเสริมการมีส่วนร่วมในการลดปริมาณขยะมูลฝอยที่เหมาะสมในพื้นที่ชุมชนบ้านเกาะล้าน เมืองพัทยา จังหวัดชลบุรี แบ่งออกเป็น 3 ส่วน คือ 1) ต้นทาง มาตรการส่งเสริมการมีส่วนร่วมในการดำเนินการลดปริมาณขยะมูลฝอยและมีการคัดแยกขยะมูลฝอย 2) กลางทาง มาตรการเพิ่มศักยภาพการเก็บขน การจัดทำระบบเก็บขยะและขนส่งขยะที่มีประสิทธิภาพให้สอดคล้องกับสถานการณ์ขยะในพื้นที่ 3) ปลายทาง มาตรการส่งเสริมการบริหารจัดการขยะมูลฝอยที่ถูกต้องตามหลักวิชาการ