ความเปลี่ยนแปลงเชิงเศรษฐกิจของชุมชนชาติพันธุ์ม้งในพื้นที่ม่อนแจ่ม ตำบลแม่แรม อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเปลี่ยนแปลงเชิงเศรษฐกิจ และวิเคราะห์ปัจจัยเงื่อนไขที่เกี่ยวข้องกับความเปลี่ยนแปลงเชิงเศรษฐกิจ พื้นที่ศึกษาอยู่ในม่อนแจ่มซึ่งครอบคลุมบ้านหนองหอยเก่า บ้านหนองหอยใหม่ และบ้านปางไฮ-แม่ขิ ตำบลแม่แรม อำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่ กลุ่มเป้าหมายประกอบด้วยแกนนำชุมชน สมาชิกชุมชน และหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง จำนวน 20 คน มีการเก็บรวบรวมข้อมูลจากการวิเคราะห์เอกสาร การสัมภาษณ์ และการจัดประชุมกลุ่มย่อย เครื่องมือการวิจัยประกอบด้วยแบบสัมภาษณ์กึ่งโครงสร้างและแบบประเด็นพูดคุยในการประชุมกลุ่มย่อย

ผลการวิจัยพบว่า การเปลี่ยนแปลงเชิงเศรษฐกิจชุมชนชาติพันธุ์ม้งเริ่มจากยุคที่ต้องพึ่งพิงฝิ่นและทำไร่หมุนเวียนเพื่อการยังชีพ จากนั้นจึงเข้าสู่ยุคการพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและการศึกษา และได้รับการส่งเสริมด้านการเกษตรทดแทนการปลูกฝิ่นซึ่งส่งผลให้ชุมชนมีรายได้และความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น ต่อมาเป็นยุคที่เศรษฐกิจของชุมชนขึ้นอยู่กับการท่องเที่ยวเชิงเกษตรมากกว่าการเกษตรจากกระแสความนิยมท่องเที่ยวม่อนแจ่ม และยุคที่ต้องปรับตัวเข้าสู่การหาแนวทางการพัฒนาที่ยั่งยืนจากผลกระทบด้านลบต่อสิ่งแวดล้อมจากการท่องเที่ยวและความขัดแย้งด้านสิทธิในที่ดินทำกินในเขตพื้นที่ป่าสงวนแห่งชาติ ส่วนปัจจัยเงื่อนไขของการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้ ได้แก่ ปัจจัยภายในชุมชนซึ่งประกอบด้วยลักษณะกายภาพของม่อนแจ่ม องค์ความรู้ของชนชาติพันธุ์ม้ง การเรียนรู้และปรับตัว และการกลับคืนถิ่นของคนรุ่นใหม่ และปัจจัยภายนอกชุมชนซึ่งประกอบด้วยนโยบายรัฐ การพัฒนา และการสนับสนุนของหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง