รูปแบบการพัฒนาศักยภาพเกษตรกร ในการเลี้ยงไก่แม่ฮ่องสอน ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและประเมินรูปแบบการพัฒนาศักยภาพเกษตรกร ระบบการผลิต ระบบการบริหารจัดการ และการเชื่อมโยงเครือข่าย ของกลุ่มเกษตรกรผู้เลี้ยงไก่แม่ฮ่องสอนและกลุ่มแปลงใหญ่ผู้เลี้ยงไก่แม่ฮ่องสอน ตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง เนื่องจากไก่แม่ฮ่องสอนถือได้ว่าเป็นอัตลักษณ์ของจังหวัดแม่ฮ่องสอน ไก่แม่ฮ่องสอนอยู่คู่กับวิถีชีวิตของเกษตรกรในจังหวัดแม่ฮ่องสอนมาอย่างยาวนาน เป็นแหล่งอาหารโปรตีนให้กับครัวเรือน ช่วยลดรายจ่ายจากการซื้ออาหารโปรตีนจากการบริโภคในครัวเรือน แต่ปัญหาที่พบในปัจจุบัน คือปริมาณการผลิตไก่แม่ฮ่องสอนไม่สม่ำเสมอ การผลิตยังไม่เป็นระบบ ส่วนใหญ่ยังเลี้ยงแบบรายครัวเรือน ยังไม่ได้ขยายเป็นเครือข่าย ทำให้ไม่สามารถขยายผลไปในระดับส่งเสริมเศรษฐกิจครัวเรือน คือสามารถเพิ่มรายได้ให้กับเกษตรกรได้ การน้อมนำปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียงมาประยุกต์ใช้กับเกษตรกรผู้เลี้ยงไก่แม่ฮ่องสอน เพราะสอดคล้องกับภูมิสังคมของเกษตรกรผู้เลี้ยงไก่แม่ฮ่องสอน งานวิจัยนี้ใช้การวิจัยเชิงคุณภาพและเชิงปริมาณ กลุ่มเป้าหมายได้จากการเลือกแบบเจาะจง จำแนกตามวัตถุประสงค์เป็น 2 กลุ่ม กลุ่มแรก เป็นผู้ทรงคุณวุฒิจากสถาบันการศึกษา จำนวน 3 คน และผู้ทรงคุณวุฒิจากกรมปศุสัตว์ จำนวน 2 คน รวม 5 คน กลุ่มที่สอง เป็นผู้บริหารกรมปศุสัตว์ เจ้าหน้าที่ปศุสัตว์ในพื้นที่ และผู้มีส่วนเกี่ยวข้อง รวมจำนวน 40 คน เครื่องมือที่ใช้เป็นแบบประเมินความถูกต้องและเหมาะสมของร่างรูปแบบ และแบบสัมภาษณ์แบบกึ่งโครงสร้าง รวบรวมข้อมูลโดยการจัดสนทนากลุ่ม และการสอบถามเพื่อประเมินความเป็นไปได้และความเป็นประโยชน์ วิเคราะห์ข้อมูลโดยวิธีการวิเคราะห์เนื้อหา นำเสนอข้อมูลโดยตารางประกอบการบรรยาย

ผลการวิจัยพบว่า 1) ผลการศึกษารูปแบบการพัฒนาศักยภาพเกษตรกร ระบบการผลิต ระบบการบริหารจัดการ และการเชื่อมโยงเครือข่าย ของกลุ่มเกษตรกรผู้เลี้ยงไก่แม่ฮ่องสอนและกลุ่มแปลงใหญ่ผู้เลี้ยงไก่แม่ฮ่องสอน ประกอบด้วย 7 ประเด็น คือ 1) หลักการตามปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง มีความเหมาะสม สอดคล้องกับบริบทชุมชน 2) วัตถุประสงค์ เน้นการพัฒนาตามหลักปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง 3) ศักยภาพของเกษตรกรผู้เลี้ยงไก่ ด้านการผลิต การบริหารจัดการกลุ่ม การพัฒนาผลิตภัณฑ์และการตลาด 4) ระดับเศรษฐกิจพอเพียง 3 ระดับ คือ พึ่งพาตนเอง รวมกลุ่ม และสร้างเครือข่าย 5) การพัฒนาผลผลิตไก่แม่ฮ่องสอน 6) การบริหารจัดการกลุ่มผู้เลี้ยงไก่แม่ฮ่องสอน และ 7) การเชื่อมโยงเครือข่าย  และ 2) ผลการประเมินรูปแบบการพัฒนาศักยภาพเกษตรกร ระบบการผลิต ระบบการบริหารจัดการ และการเชื่อมโยงเครือข่าย ของกลุ่มเกษตรกรผู้เลี้ยงไก่แม่ฮ่องสอนและกลุ่มแปลงใหญ่ผู้เลี้ยงไก่แม่ฮ่องสอน พบว่า ผลการประเมินในภาพรวมของรูปแบบมีความเป็นไปได้และมีความเป็นประโยชน์ ในระดับมากที่สุด (=4.76, S.D. = 0.34) การนำปรัชญาของเศรษฐกิจพอเพียง ทั้ง 3 ระดับไปปรับใช้กับการพัฒนาศักยภาพของเกษตรกรในแต่ละระดับ ร่วมกับการสนับสนุนจากภาครัฐ และภาคเอกชนในพื้นที่อย่างจริงจังและต่อเนื่อง จะทำให้การส่งเสริมการเลี้ยงไก่แม่ฮ่องสอนมีความยั่งยืนต่อไป