การปรับตัวและคุณภาพชีวิตของชาวนาในสังคมไทยปัจจุบัน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการปรับตัวและคุณภาพชีวิตของชาวนาในหมู่บ้านเศรษฐกิจทุนนิยมและหมู่บ้านเศรษฐกิจพอเพียง และผลกระทบของนโยบายข้าวของรัฐบาลต่อชาวนา เลือกสนามวิจัยเป็นหมู่บ้าน 2 แห่ง ในจังหวัดสุพรรณบุรี ศึกษาด้วยวิธีวิจัยภาคสนามทางมานุษยวิทยา การสังเกตอย่างมีส่วนร่วม และการสัมภาษณ์เชิงลึก โดยมีเครื่องมือวิจัยเป็นแบบสัมภาษณ์ และวิเคราะห์ข้อมูลโดยวิธีการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลวิจัย พบว่า (1) การปรับตัวของชาวนาเศรษฐกิจทุนนิยม มีการปรับวงจรการทำนา นิยมจ้างเครื่องจักรขนาดใหญ่และจ้างแรงงานเกือบทุกขั้นตอน ใช้ปุ๋ยเคมีและยาปราบศัตรูพืชแบบเคมีอย่างเดียวและปริมาณมาก ส่วนมากจะทำข้าวปลูกเนื่องจากมีปัจจัยเอื้ออำนวยและเป็นคู่ค้ากับผู้ประกอบการ และยังปลูกพืชชนิดอื่นหลายชนิด (2) คุณภาพชีวิตของชาวนาเศรษฐกิจทุนนิยม ด้านสภาพการเงินมีรายได้สูงพอสมควร เงินหมุนเวียนระดับดี แต่มีการกู้หนี้สินหลายรอบ ใช้จ่ายเงินกู้ยืมในหลายวัตถุประสงค์ ด้านสุขภาพพบว่าชาวนามีกิจกรรมทางกายน้อย มีพฤติกรรมการกินอาหารที่เสี่ยงต่อความเจ็บป่วย และ (3) ผลกระทบจากนโยบายข้าวของรัฐบาลต่อชาวนาเศรษฐกิจทุนนิยม ชาวนามีความตั้งใจทำนามากขึ้น ใช้ทุนการทำนามากขึ้น ละเลยการควบคุมต้นทุน มีเงินสะพัดจำนวนมาก การซื้อทรัพย์สินทำให้มีหนี้สินเพิ่ม ไม่ค่อยควบคุมค่าใช้จ่ายและไม่ได้เก็บไว้เป็นเงินออม