ปัญหากฎหมายเกี่ยวกับผู้ทรงสิทธิชุมชนในการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ: ศึกษากรณีที่ดินป่าไม้ในเขตอนุรักษ์

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาแนวคิดและทฤษฎีสิทธิชุมชนในการใช้ประโยชน์จากทรัพยากรธรรมชาติ วิเคราะห์กฎหมายไทย กฎหมายระหว่างประเทศ และกฎหมายต่างประเทศ รวมทั้งค้นหาแนวทางแก้ไขปัญหาและจัดทำกฎหมายคุ้มครองสิทธิชุมชนในการใช้ประโยชน์จากที่ดินป่าไม้ในเขตอนุรักษ์ โดยใช้รูปแบบการวิจัยเชิงคุณภาพและเก็บรวบรวมข้อมูล 3 วิธีการ ได้แก่ การวิจัยเอกสาร การสัมภาษณ์เชิงลึก และการสนทนากลุ่ม และวิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้เทคนิคการวิเคราะห์เนื้อหาและแปลความหมายจากการเปรียบเทียบ

ผลการวิจัย พบว่า รัฐธรรมนูญแห่งราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2560 ลดทอนผู้ทรงสิทธิชุมชนท้องถิ่น และชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิม พระราชบัญญัติป่าสงวนแห่งชาติ พ.ศ. 2507 พระราชบัญญัติอุทยานแห่งชาติ พ.ศ. 2562 และพระราชบัญญัติสงวนและคุ้มครองสัตว์ป่า พ.ศ. 2562 มีข้อกฎหมายที่เป็นปัญหาไม่กำหนดคำนิยามชุมชน มาตรการรับรองคุ้มครองชุมชนขาดการมีส่วนร่วมของชุมชน เปรียบเทียบกับกฎหมายเกี่ยวกับทรัพยากรธรรมชาติประเภทอื่นนอกจากที่ดินป่าไม้ กฎหมายระหว่างประเทศ (Hard Law) เป็นแนวทางในการบัญญัติกฎหมายภายในประเทศไทยรับรองคุ้มครองสิทธิกลุ่มชาติพันธุ์และชุมชนพื้นเมืองอาศัยและทำกินยังชีพ สืบทอดวัฒนธรรมประเพณีการอนุรักษ์และใช้ประโยชน์ ประเทศอินเดีย ฟิลิปปินส์ สหรัฐอเมริกา ออสเตรเลีย มีกฎหมายกลางรับรอง  สิทธิชุมชนท้องถิ่นดั้งเดิม ชุมชนวัฒนธรรมพื้นเมือง ชนเผ่า ในการใช้ประโยชน์จากที่ดินป่าไม้และในเขตอนุรักษ์