มาตรการพิเศษแทนการดำเนินคดีอาญาในชั้นการพิจารณาคดีเด็กและเยาวชน

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์มาตรการพิเศษแทนการดำเนินคดีอาญาในชั้นการพิจารณาคดีเด็กและเยาวชน โดยการนำหลักการในการดำเนินคดีอาญากับเด็กและเยาวชน หลักการคุ้มครองเด็กและเยาวชนในประเทศไทย พระราชบัญญัติศาลเยาวชนและครอบครัวและวิธีพิจารณาคดีเยาวชนและครอบครัว พ.ศ. 2553 มาตรา 90 และข้อบังคับของประธานศาลฎีกาว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการและเงื่อนไขในการจัดทำแผนแก้ไขบำบัดฟื้นฟูหลังฟ้องคดี พ.ศ. 2556 มาใช้เป็นกรอบในการวิเคราะห์

ผลการวิเคราะห์ พบว่า มาตรการพิเศษแทนการดำเนินคดีอาญาในชั้นการพิจารณาคดี ตามมาตรา 90 เป็นการเปิดโอกาสให้ผู้ต้องหาซึ่งเป็นเด็กหรือเยาวชนที่ต้องหาว่ากระทำความในคดีที่มีอัตราโทษสูงขึ้นจากอัตราโทษจำคุกเกินห้าปีแต่ไม่เกินยี่สิบปีที่สำนึกในการกระทำและเข้าเงื่อนไขต่าง ๆ ตามที่กฎหมายกำหนดได้เข้าสู่กระบวนการจัดทำแผนแก้ไขฟื้นฟูเพื่อปฏิบัติตามแผนโดยที่ศาลไม่จำต้องพิพากษาคดีหากเงื่อนไขที่กำหนดไว้ตามแผนนั้นสำเร็จ อันแสดงให้เห็นว่าแม้คดีจะมีอัตราโทษสูง แต่หากพฤติการณ์แห่งคดีไม่เป็นภัยร้ายแรงเกินสมควรก็สามารถจัดทำแผนแก้ไขฟื้นฟูเด็กหรือเยาวชนได้ ดังนั้น จึงต้องแก้ไขจากเดิมที่ “ผู้เสียหายยินยอม” เป็น “รับฟังความเห็นของผู้เสียหายประกอบการจัดทำแผน” เนื่องจากอาจจะมีกรณีที่ผู้ต้องหาซึ่งเป็นเด็กหรือเยาวชนสำนึกในการกระทำ แต่ผู้เสียหายไม่ยินยอมซึ่งอาจจะมีสาเหตุมาจากผู้เสียหายยังมีความโกรธแค้นผู้ต้องหา หรือบิดามารดาของผู้ต้องหากับผู้เสียหายเคยมีสาเหตุโกรธมาก่อน หรือผู้เสียหายกับผู้ต้องหาตกลงเรื่องค่าเสียหายกันไม่ได้ ผู้เสียหายไม่พอใจจำนวนเงินค่าเสียหาย หรือเหตุผลอื่นใดก็ตามที่ผู้เสียหายไม่ให้ความยินยอมในการจัดทำแผน