การเปรียบเทียบวัฒนธรรมและภูมิปัญญาการใช้ใบเตยระหว่างพื้นที่โพลินีเซียในฮาวายกับประเทศไทยในแถบชายฝั่งทะเลอันดามัน
คำสำคัญ:
ใบเตย, ภูมิปัญญา, วัฒนธรรม, อันดามัน, ฮาวายบทคัดย่อ
บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาและเปรียบเทียบวัฒนธรรม และภูมิปัญญาการใช้ใบเตยระหว่างพื้นที่โพลินีเซียในรัฐฮาวายกับประเทศไทยในแถบชายฝั่งทะเลอันดามัน โดยใช้วิธีการวิจัยจากการทบทวนเอกสาร และข้อมูล รวมทั้งการสัมภาษณ์กลุ่มเฉพาะในพื้นที่ฝั่งอันดามัน และนำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์ข้อมูล ผลการศึกษาสรุปเป็น 3 ด้าน ดังนี้ 1) ด้านพฤกษศาสตร์พื้นถิ่น ต้นเตยประเภทใบมีหนามเติบในแถบชายฝั่งในฮาวายมีสายพันธุ์หลักคือ Pandanus tectorius ในไทยมีสายพันธุ์ Pandanus Odorifer บ้างก็เรียก Pandanus Odoratissimus ใบมีลักษณะเหนียว มันวาว เมื่อแปรรูปเป็นเส้นตอกสำหรับหัตถกรรมมีคุณสมบัติยืดหยุ่น เหนียว ทนแดด ไม่ขึ้นรา ซึ่งทั้ง 2 พื้นที่ต่างก็มีการนำใบเตยมาใช้งานเพื่อการดำรงชีวิต 2) ด้านสังคม และวัฒนธรรม แม้ว่าในฮาวายมีการใช้ใบเตยมาทั้งในเชิงสถาปัตยกรรมท้องถิ่น การทำใบเรือ แต่สิ่งที่เหมือนกันทั้ง 2 พื้นที่ คือ การผลิตเป็นของใช้ในชีวิตประจำวัน และในพิธีกรรมต่าง ๆ อีกทั้งการใช้เป็นสิ่งแลกเปลี่ยนเชิงวัฒนธรรมแทนเงินตรา สืบทอดภูมิปัญญาโดยการเรียนรู้จากครอบครัว และครูผู้สอน ถึงแม้ปัจจุบันจะได้รับผลกระทบจากการเปลี่ยนแปลงด้านสังคม และเศรษฐกิจ แต่ทั้ง 2 พื้นที่ก็ต่อยอดภูมิปัญญาเป็นผลิตภัณฑ์เชิงพาณิชย์ และ 3) ด้านสิ่งแวดล้อม แถบอันดามันมีภูมิปัญญาการตัดต้นเตยโดยรักษาต้นเตยให้สามารถใช้ในลักษณะหมุนเวียน การคุกคามของแมลงที่ส่งผลต่อต้นเตยซึ่งมีผลกระทบต่อช่างสานในฮาวาย การบุกรุกพื้นที่ป่าเพื่อการเกษตรในแถบอันดามัน ทำให้เกิดการส่งเสริมให้มีการอนุรักษ์ผืนป่าชายฝั่ง ซึ่งยังประโยชน์ต่อการสืบทอดวัฒนธรรมเตยให้อยู่คู่กับชุมชนอย่างยั่งยืน
References
Aekutraporn, P. (2021). Continuing on the way of craftsmanship in the southern region: Panan Pandanus-Na Mun SI woven fabric to sustainable international. Retrieved February 28, 2022, from https://kooper.co/sacict-trang-handicraft/
Abbott, I.A. (1992). “Lāʻau Hawaiʻi: Traditional Hawaiian uses of plants”. Honolulu: Bishop Museum Press.
Baanwanghin Pandanus’s Handicraft Group. (2020). Panan pandanus basketry. Retrieved August 20, 2020, from https://www.padanashop.com/article/เครื่องจักสานจากเตยปาหนัน
Bhattacharya, A. (2014). Safeguarding ICH & sustainable development. Retrieved November 15, 2021, from http://www.ichngoforum.org/safeguarding-ich-sustainable-development
Bird, A.J., Goldsberry, S., & Bird, J.P. (1982). The craft of Hawaiian lauhala weaving. Honolulu: University of Hawaii Press.
Bown, D. (1995). Encyclopedia of herbs and their uses. London: Dorling Kindersley.
Bunnag, R. (2013). Cultural Heritage. Retrieved December 5, 2020, from http://www.marutbunnag.com/article/417/
Callmander, M.W., Gallaher, T.J., McNeill, J., Beentie, H., Nadaf, A.B., Middleton, D.J., & Buerki, S. (2020). Neotypification of Pandanus odorifer, the correct name for P. odoratissimus (Pandanaceae). Taxanon, 70(1), 182-184.
Cambridge Dictionary. (2022). Retrieved Febuary 15, 2022, from https://dictionary.cambridge.
org/dictionary/english/polynesia
Chaipakdee, J. (2022). Change “pandanus” to “money” panan pandanus weaving: From local wisdom value added. Retrieved December 20, 2021, from https://www.technologychaoban.com/bullet-news-today/article_199790
Ching, J.C. (2019). Culture and arts-heritage and aloha at Kimura Lauhala Shop. Retrieved July
, 2020, from https://www.thehawaiiherald.com/2019/07/11/culture-and-arts-heritage-
and-aloha-at-kimura-lauhala-shop/
Collins Dictionary. (2022). Retrieved Febuary 15, 2022, from https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/
Cunningham, J. (1994). Fossil discovery proves Stone’s theory is correct. Texas: Iridos.
Department of Cultural Promotion. (2016). Culture, lifestyle and local wisdom. Nakhon Pathom: Rung Silp Printing (1977).
Department of Land and Natural Resources of Hawaii. (2021). Hala. Retrieved October 15, 2021, from https://dlnr.hawaii.gov/forestry/info/big-tree/hawaii-state-big-tree-competition/hala/
Frailey, S. (2015). The art and history behind our lauhala gift bags. Retrieved December 3, 2021, from https://www.realnoni.com/Letters-From-Steve-Dec-2015-The-Art-and-History-Behind-our-Lauhala-Gift-Bags/
Fullard-Leo, B. (2006). Hawaiian weaving-A meaningful legacy. Retrieved November 15, 2021, from http://www.coffeetimes.com/weaving.htm
Gallaher, T.J. (2014). The past and future of Hala (Pandanus Tectorius) in Hawaii. Honolulu: University of Hawaii Press.
Gurmeet, S., & Parle, A. (2015). Unique pandanus-flavour, food and medicine. Journal of Pharmacognosy and Phytochemistry, 5(3), 8-14.
Haddon, A.C., & Hornell, J. (1936). Canoes of Oceania volume I, the canoes of Polynesia, Fiji, and Micronesia. Honolulu: Bishop Museum Press.
Hawaii Tourism Authority. (2022). Hawaiian customs and traditions. Retrieved February 28, 2022, from https://www.gohawaii.com/hawaiian-culture/traditions
Herman, D. (2017). The voyage of building an outrigger canoe: Sailmaking. Retrieved July 10, 2020, from https://blog.nmai.si.edu/main/2017/03/ the-voyage-of-building-an-outrigger-canoe-sailmaking.html
Kāne, H.K. (1998). Hawaiian voyaging traditional: In search of the ancient Polynesian voyaging canoe. Retrieved July 10, 2020, from http://archive.hokulea.com/ike/kalai_waa/kane_search_voyaging_canoe.html
Kawaharada, K. (1999). The discovery and settlement of Polynesia. Retrieved July 3, 2020, from http://www2.hawaii.edu/~dennisk/voyaging_ chiefs/discovery.html
Keawe, L.O., MacDowell, M., & Dewhurst, C.K. (2015). Ike Ulana Lau Hala: The vitality and vibrancy of Lau Hala weaving traditions in Hawaii. Honolulu: University of Hawaii Press.
Ketprasart, N. (2014). Pandanus. Retrieved July 15, 2020, from https://medthai.com/%E0%B9%80%E0%B8%95%E0%B8%A2%E0%B8%97%E0%B8%B0%E0%B9%80%E0%B8%A5/
Kono, T. (2009). Intangible cultural heritage and intellectual property: Communities, cultural diversity and sustainable development. Retrieved December 10, 2021, from https://
ssrn.com/abstract=1974127
Kooper, C. (2021). Continuing on the way of craftsmanship in the southern region: Panan pandanus-Na Mun SI woven fabric to sustainable international. Retrieved February 28, 2022, from https://kooper.co/sacict-trang-handicraft/
Kubota, G. (2007). Funds help hala trees strengthen isle roots. Honolulu: The Honolulu Star-
Bulletin.
Lim, T.K. (2012). Edible Medicinal and Non-Medicinal Plants Volume 4, Fruits. London: Springer.
Little, E.L., & Skolmen, R.G. (1989). Common forest tree of Hawaii (Native and Introduced). Washington, D.C.: U.S. Department of Agriculture.
Lo, C. (2010). The life of the lau. Retrieved January 10, 2022, from https://hanahou.com/13.3/the-life-of-the-lau.
Lohatepanont, M. (2021). Restoring Thai handicrafts-How to get to the point. Retrieved February 28, 2022, from https://tdri.or.th/2021/07/traditional-thai-handicrafts/
Malo, D. (1853). Hawaiian antiquities. Honolulu: Hawaiian gazette Co., Ltd.
Masjaras, T. (2000). Samruay Meesomchai: The teacher of Thai local wisdom. Bangkok: Ton-Or-1999 Co., Ltd.
Maui Cultural Lands, Incorporated. (2021). Pandanus tectorius. Retrieved December 15, 2021, from https://mauiculturallands.org/hala
Ministry of Culture. (2011). Pandanus mat. Retrieved June 10, 2020, from http://www.m-culture.in.th/album/94311
Nandasena, N.A.K., Tanaka, N., & Tanimoto, K. (2008). Tsunami current inundation of ground with coastal vegetation effects: An Initial step towards a natural solution for tsunami amelioration. Journal of Earthquake and Tsunami, 2(2), 151-171.
Office of the Non-Formal and Informal Education, Krabi. (2021). Krabi Province Office of The Non-Formal and Informal Education: Continuing education development, career promotion-Conservation of art. Retrieved November 18, 2021, from https://www.technologychaoban.com/thai-local-wisdom/article_169415
Ounjit, S. (2019). Duhun Samaki: Panan pandanus handicraft village, the chic basketry products of the group of teenage women to grand generation of Trang Province. Retrieved August 5, 2020, from https://readthecloud.co/toeypanhan-trang/
Phrhmthasn, K. (2011). Panadanus weaving. Retrieved July 15, 2020, from http://www.m-culture.in.th/album/16292/
Pijukkana, P., Ruengsombat, M., & Mingkwan, S. (2017). Design guidelines for home decoration woven from pandanus odoratissimus linn the woven pandanus phanan’s home parish of the island of Koh Lanta Krabi (Research report). Bangkok: Faculty of Architecture and Design, Rajamanggala University of Technology Phra Nakhon.
Pungern, J. (Photographer). (2020). Pandan leaf preparation process. [photograph]. Trang: Ban Du Hun Community.
Pungern, J. (Photographer). (2020). Pandan leaf weaver. [photograph]. Trang: Ban Du Hun Community.
Post, M.C., Bukovics, T., & Wichman, M. (2010). Traditional and modern harvesting practices of wild P. tectorius and future conservation planning. Retrieved December 3, 2021, from https://sites.google.com/site/lauhalaresearchproject/abstract
Prajapati N. D., Purohit S. S., Sharmak A., & Kumar T. (2003). A Handbook of medicinal plants. Jodhpur. India: Agrobios.
Royal Forest Department. (2020). Panan pandanus: A study of local wisdom. Bangkok: N.PG. Enterprise Ltd. Part.
Selvam, V. (2007). Pandanus trees and shrubs. [Image]. Retrieved from http://www.fao.org/3/ai387e/AI387E08.htm
Thaweesinsopha, F., & Thaweesinsopha, K. (2016). Conservation and restoration of wisdom to pandanus handicraft Wickerwork Duhun Group for Sustainable Tourism (Research report). Trang: College of Hospitality and Tourism, Rajamangala University of Technology Srivijaya Trang Campus.
The Royal Institute. (1999). Royal institute dictionary. Bangkok: Sirivatana Interprint.
The Sustainable Arts and Crafts Institute of Thailand (Public Organization). (2018). Panan pandanus. Retrieved February 28, 2022, from Chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/viewer.html?pdfurl=https%3A%2F%2Fwww.sacit.or.th%2Fth%2Fdetail%2F2018-08-16-14-43-07
Valentine, K. (2017). Lauhala has strong roots in Puna. Retrieved January 10, 2022, from https://
keolamagazine.com/?s=Lauhala
Wagner, W.L., Darrel, R.H., & Sohmer, S.H. (1990). Manual of the flowering plants of Hawai’i.
Honolulu: University of Hawaii Press and Bishop Museum Press.
Were, J. (2013). On the materials of mats: Thinking through design in a Melanesian society. Journal of the Royal Anthropological Institute (N.S.), 19(3), 581-599.
Whistler, W.A. (2000). Tropical ornamentals; a guide. Oregon: Timber Press.
Yanvaree, N. (2020). Data analysis in qualitative research. Retrieved December 1, 2021, from
