หลักสิทธิมนุษยชนกับการใช้อำนาจของพนักงานสอบสวนกรณีการนำชี้ที่เกิดเหตุ

บทคัดย่อ

สิทธิมนุษยชนถือเป็นสิทธิของมนุษย์ทุกคนซึ่งติดตัวมาตั้งแต่กำเนิด ไม่มีการแบ่งแยก ไม่ว่าชนชาติ เชื้อชาติ เพศ ภาษา ศาสนาหรือวัฒนธรรมใด มีความเป็นอิสระ มีเสรีภาพ มีความเสมอภาค และไร้ซึ่งพรมแดน ดังนั้นจึงไม่มีบุคคล องค์กร หรือแม้แต่รัฐที่จะมาล่วงละเมิดสิทธิในความเป็นมนุษย์ได้ นอกจากนี้แล้วยังเป็นสิ่งที่จำเป็นและสำคัญที่จะช่วยให้มนุษย์มีชีวิตรอดสามารถพัฒนาตนเองเพื่อให้บรรลุถึงการมีชีวิตอยู่อย่างมีศักดิ์ศรีให้สามารถดำรงชีวิตอยู่ได้อย่างเหมาะสมในฐานะที่เกิดเป็นมนุษย์ และมีสิทธิในปัจจัยที่เป็นเครื่องมือในการพัฒนา เช่น การได้รับการศึกษาขั้นพื้นฐาน การได้รับสัญชาติ การมีงานทำ การได้รับบริการสาธารณสุขอย่างทั่วถึง การไม่ถูกทรมาน และการได้รับความเป็นธรรมเมื่อถูกกล่าวหาว่ากระทำความผิดตามกฎหมาย แต่ในเมื่อมนุษย์เป็นสัตว์สังคม ถ้าสังคมไม่เอื้อต่อการพัฒนามนุษย์แล้วตัวมนุษย์เองก็จะไม่สามารถพัฒนาตนเองได้อย่างเต็มกำลังความสามารถ จึงส่งผล ทำให้สิ่งที่มีความจำเป็นและมีความสำคัญต่อความเป็นมนุษย์เป็นสิทธิของความเป็นมนุษย์ด้วย ปัจจุบันอาจกล่าวได้ว่าสิทธิมนุษยชนเป็นระบบคุณค่าที่มนุษย์พึงใช้ในการจัดความสัมพันธ์ระหว่างกัน ไม่ว่าจะเป็นระหว่างประชาชนด้วยกัน หรือระหว่างรัฐกับประชาชน เพื่อเป็นการลดการทำลายคุณค่าความเป็นมนุษย์ ดังนั้นการเคารพสิทธิมนุษยชนจึงเป็นพื้นฐานสำคัญในการปลูกจิตสำนึกของความเป็นมนุษย์ และการอยู่ร่วมกันอย่างสงบสุขในสังคม กรณีการปฏิบัติของพนักงานสอบสวนในฐานะเจ้าหน้าที่รัฐที่ให้ผู้ต้องหาออกไปนำชี้ที่เกิดเหตุประกอบคำรับสารภาพนั้น ถึงแม้ว่าประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาซึ่งเป็นกฎหมายที่บัญญัติในเรื่องของการนำตัวผู้กระทำผิดทางอาญามาลงโทษ การกำหนดมาตรการที่เป็นการให้อำนาจเจ้าพนักงานทั้งการสอบสวนหรือรวบรวมหลักฐานที่เป็นเป็นพยานบุคคล พยานวัตถุ พยานเอกสาร พยานทางนิติวิทยาศาสตร์ และการดำเนินการในเรื่องอื่น ๆ เช่น การสอบปากคำผู้ต้องหา การใช้มาตรการบังคับในการจับ การค้น หรือการควบคุม การจัดให้มีการยืนยันตัวผู้กระทำความผิดหรือชี้ตัวผู้ต้องหา โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อที่จะทราบข้อเท็จจริงและพฤติการณ์ต่าง ๆ หรือเพื่อพิสูจน์ความผิดหรือความบริสุทธิ์ และเพื่อที่จะเอาตัวผู้กระทำความผิดมาฟ้องลงโทษ แต่อย่างไรก็ดีกรอบแนวคิดของกฎหมายดังกล่าวก็ยังคงต้องอยู่ภายใต้บังคับหลักเกณฑ์ของการปกป้องคุ้มครองสิทธิมนุษยชนที่ถือเป็นหลักประกันแห่งสิทธิของประชาชน ดังนั้นการปฏิบัติของพนักงานสอบสวนที่ให้ผู้ต้องหาไปนำชี้ที่เกิดเหตุประกอบคำรับสารภาพนั้น จึงถือได้ว่าเป็นการปฏิบัติที่ละเมิดสิทธิของผู้ต้องหาทั้งในเรื่องที่ได้รับการสันนิษฐานไว้ก่อนว่าผู้ต้องหาเป็นผู้บริสุทธิ์ สิทธิที่ผู้ต้องหาจะไม่ให้การปรักปรำตนเอง สิทธิที่จะนิ่งไม่ให้การใด ๆ และสิทธิที่จะได้รับการปฏิบัติอย่างมีมนุษยธรรมและได้รับการเคารพในศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์ ประกอบกับในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาก็ไม่ได้มีการบัญญัติถึงแนวทางการปฏิบัติในกรณีนี้เอาไว้โดยตรง ดังนั้นในการปฏิบัติของพนักงานสอบสวนที่ผ่านมาจึงถือว่าเป็นการปฏิบัติโดยมิชอบ และทำให้เกิดปัญหาต่าง ๆ ตามมา เช่น ปัญหาที่สำนักงานตำรวจแห่งชาติถูกฟ้องให้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนในเรื่องความรับผิดทางละเมิดที่เกิดจากการปฏิบัติของพนักงานสอบสวน เป็นต้น ผู้เขียนจึงมีข้อเสนอแนะให้เห็นถึงขอบเขตในการปฏิบัติของพนักงานสอบสวนที่ถูกต้องเหมาะสมระหว่างเรื่องของการใช้อำนาจในกรณีของการรวบรวมหลักฐานต่าง ๆ กับการคุ้มครองสิทธิของผู้ต้องหาในกระบวนการยุติธรรมทางอาญาเพื่อให้สอดรับกับหลักสิทธิมนุษยชนสากลและกฎหมายที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งเพื่อจะได้นำไปปรับปรุงแก้ไขกฎหมายและวิธีการปฏิบัติให้ถูกต้องและเป็นสากลในโอกาสต่อไป