ละครเพลงพื้นบ้าน : กระบวนการเพื่อการพัฒนาทักษะการแสดงละคร จากกลอนปฏิภาณ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยฉบับนี้เป็นส่วนหนึ่งของวิทยานิพนธ์หลักสูตรศิลปศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาวิชานาฏยศิลป์ไทย เรื่อง นวัตกรรมการแสดงละครเพลงพื้นบ้าน มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษากระบวนการละครเพื่อการพัฒนารูปแบบการแสดง “ละครเพลงพื้นบ้าน” โดยใช้แนวคิดการด้น (Improvisation) ของวีโอล่า สพอลลิน (Viola Spolin) ที่ใช้แบบฝึกทักษะการแสดงด้วยเกมและการด้นในสถานการณ์สมมุติ มาพัฒนากลุ่มผู้เรียน โดยมีผู้ร่วมกิจกรรมเป็นนักศึกษาสาขาวิชาศิลปะการแสดง มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย จำนวน 20 คน ระยะเวลา 8 สัปดาห์ โดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อพัฒนาทักษะผู้ร่วมกิจกรรมให้สามารถด้นกลอนปฏิภาณเพลงพื้นบ้านได้ รวมถึงการนำแนวทางการสร้างสรรค์กลอนปฏิภาณเพลงพื้นบ้าน 4 รูปแบบได้แก่ 1) การด้นเดี่ยว 2) การด้นต่อ 3) การด้นโต้ 4) การด้นเรื่อง ผู้วิจัยจึงออกแบบกระบวนการเพื่อพัฒนาทักษะการแสดงละครและด้นกลอนปฏิภาณเพลงพื้นบ้านออกเป็น 3 ขั้นตอน ดังนี้ 1) หลักการและแนวคิด 2) พัฒนาทักษะและทดลองเครื่องมือ และ 3) แลกเปลี่ยนประสบการณ์ จากนั้นรวบรวมวิเคราะห์ข้อมูลสรุปจากการจดบันทึก สังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วม และสัมภาษณ์ผู้เข้าร่วมกิจกรรม

ผลการศึกษาพบว่า นักศึกษาเกิดการเรียนรู้และพัฒนาทักษะของตนเองจากการเข้าร่วมกิจกรรม ผู้วิจัยค้นพบปัญหาที่ส่งผลต่อการพัฒนาทักษะการแสดงของนักศึกษา ซึ่งแบ่งออกเป็น 2 ด้านคือ 1) ด้านทักษะศิลปะการแสดงละครประกอบด้วย ความต้องการของตัวละคร และการเข้าถึงตัวละคร 2) ด้านทักษะการด้นกลอนปฏิภาณคือ ความแม่นยำคำสัมผัส ความรู้ด้านคลังคำ และกระบวนการฟัง นับว่ามีคุณประโยชน์ต่อการพัฒนาแบบฝึกทักษะนักแสดงและกระบวนการสร้างสรรค์การแสดงละครเพลงพื้นบ้าน