รูปแบบการเสริมสร้างความเป็นพลเมืองที่ตื่นตัวตามระบอบประชาธิปไตย สำหรับประชาชนทุกช่วงวัยในกรุงเทพมหานคร

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้จึงมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความรู้ ความเข้าใจ กลไก และปัญหา/อุปสรรค เพื่อนำมาพัฒนารูปแบบการเสริมสร้างความเป็นพลเมืองที่ตื่นตัวตามระบอบประชาธิปไตยสำหรับประชาชนทุกช่วงวัยในกรุงเทพมหานคร  โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยทั้งเชิงคุณภาพและปริมาณ  ในส่วนของการวิจัยเชิงคุณภาพด้วยวิธีการสัมภาษณ์เชิงลึกกับนักวิชาการจำนวน 3 ท่าน และผู้รับผิดชอบโดยตรงจากภาครัฐจำนวน 2 ท่าน และจัดการสนทนากลุ่มกับประชาชนเบบี้บูมเมอร์จำนวน 5 คน  ประชาชนเจเนอเรชั่นเอ็กซ์จำนวน 5 คน  และประชาชนเจเนอเรชั่นวายจำนวน 5 คน  ที่มีบทบาทในการขับเคลื่อนการเสริมสร้างความเป็นพลเมืองที่ตื่นตัวในกิจกรรม/โครงการต่าง ๆ  และใช้การวิจัยเชิงปริมาณด้วยการเก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามจากประชาชนทุกช่วงวัยจำนวน 471 คน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้ค่าความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และวิเคราะห์เส้นทางในการค้นหารูปแบบการเสริมสร้างความเป็นพลเมืองที่ตื่นตัวตามระบอบประชาธิปไตยด้วยโปรแกรมลิสเรล

ผลการวิจัยพบว่าประชาชนในกรุงเทพมหานครมีความรู้ความเข้าใจต่อความเป็นพลเมืองที่ตื่นตัวตามระบอบประชาธิปไตยในระดับต่ำ กลไกที่จำเป็นต่อการเสริมสร้างความเป็นพลเมืองที่ตื่นตัวในทุกช่วงวัยคือ  สถาบันหลักที่ทำหน้าที่ในการถ่ายทอดทางสังคม ได้แก่ สถาบันครอบครัว สถานศึกษา กฎหมาย เครือข่ายการทำงานขององค์การภาครัฐและเอกชน  อีกทั้งยังมีกลไกอื่น ๆ ที่มีความจำเป็นต่อการเสริมสร้างความเป็นพลเมือง   ที่ตื่นตัวในแต่ละช่วงวัย และปัญหา/อุปสรรคจึงมีความแตกต่างในแต่ละช่วงวัย รูปแบบเชิงสมมติฐานที่มีความสอดคล้องกลมกลืนกับข้อมูลเชิงประจักษ์  ตัวบ่งชี้รวมในโมเดลมีอิทธิพลซึ่งกันและกันอย่างมีนัยสำคัญทาง สถิติที่ระดับ  .01  

 ข้อเสนอแนะในการวิจัยครั้งนี้คือ หน่วยงานภาครัฐควรปรับปรุงหลักสูตรการศึกษาทั้งในและนอกระบบ สถาบันการศึกษาอาจจะจัดการศึกษาผ่านกิจกรรมการเรียนรู้ โดยส่งเสริมให้ผู้เรียนเข้าไปแก้ปัญหาในชุมชน หน่วยงานภาครัฐควรประชาสัมพันธ์สื่อสารข้อมูลกับประชาชนอย่างถูกต้อง ผ่านช่องทางการประชาสัมพันธ์ที่หลากหลายและสามารถเข้าถึงได้ทุกช่วงวัย หน่วยงานภาครัฐต้องเป็นตัวกลางในการเชื่อมโยงเครือข่ายในพื้นที่เพื่อเสริมสร้างความเป็นพลเมืองที่ตื่นตัว โดยสนับสนุนการทำงานร่วมกันของเครือข่ายและภาคส่วนต่าง ๆ องค์การปกครองส่วนท้องถิ่น รวมถึงชุมชนอาจสร้างความร่วมมือกับสถานที่ทำงานให้ดำเนินการจัดกิจกรรมเพื่อปลูกฝังความเป็นพลเมืองที่ตื่นตัว