บทบาทของประเทศไทยต่อการแข่งขันทางยุทธศาสตร์ของสหรัฐอเมริกา และสาธารณรัฐประชาชนจีนในภูมิภาคอินโดแปซิฟิก
คำสำคัญ:
ภูมิภาคอินโด - แปซิฟิก, ยุทธศาสตร์อินโด - แปซิฟิก, ยุทธศาสตร์เส้นทางสายไหมในศตวรรษที่ 21, การจัดระเบียบระหว่างประเทศ, ภูมิรัฐศาสตร์บทคัดย่อ
ภูมิภาคอินโด-แปซิฟิก เป็นพื้นที่ช่วงชิงความเป็นผู้นำระหว่างประเทศมหาอำนาจ ส่งผลให้เกิดความสัมพันธ์เชิงซ้อนระหว่างรัฐ การจัดตั้งกลุ่มพันธมิตร ตลอดจนกำหนดกรอบความร่วมมือระดับภูมิภาค ประเทศไทยอยู่ในตำแหน่งยุทธศาสตร์ใจกลางภูมิภาค จำเป็นต้องปรับยุทธศาสตร์เพื่อให้สอดรับกับสถานการณ์ ดังนั้น ประเทศไทยจึงมีทั้งโอกาสและความท้าทายที่จะกำหนดบทบาทและท่าทีที่ควรจะเป็นที่เหมาะสม จากการศึกษาพบว่า ประเทศไทยนั้นมีภูมิศาสตร์ที่ตั้งที่มีความเกื้อกูลต่อการเป็นศูนย์กลางการเชื่อมโยง โดยมีความใกล้ชิดสนิทสนมเสมือนญาติมิตรกับสาธารณรัฐประชาชนจีน และมีความใกล้ชิดในฐานะมิตรประเทศเก่าแก่กับสหรัฐอเมริกา ดังนั้น ประเทศไทยต้องกำหนดบทบาท ท่าที และนโยบายอย่างรอบคอบในการสร้างความร่วมมือกับสหรัฐอเมริกาและสาธารณรัฐประชาชนจีน อย่างสมดุลรอบด้าน โดยคงความเป็นมิตรทั้งสองฝ่าย กระจายความพึ่งพา และรักษาความสัมพันธ์ทั้งสองฝ่ายอย่างสมดุล เพื่อประสานประโยชน์ภายในภูมิภาคอาเซียน ซึ่งจะนำไปสู่การได้รับการยอมรับจากมิตรประเทศและเสริมสร้างเครือข่ายพันธมิตรในภูมิภาค เพื่อปรับดุลอำนาจในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ นอกจากนี้ควรขยายความสัมพันธ์กับประเทศมหาอำนาจอื่น ๆ เช่น สาธารณรัฐอินเดีย และสหพันธรัฐรัสเซีย เพื่อถ่วงดุลและลดแรงเสียดทานระหว่างสหรัฐอเมริกาและสาธารณรัฐประชาชนจีน ประเทศไทยควรใช้จุดแข็งจากการเป็นแกนกลางในภูมิภาคมาเพิ่มศักยภาพของประเทศโดยการเชื่อมโยงระบบโครงสร้างพื้นฐานกับอาเซียน ผ่านการใช้กลไกของโครงการระเบียงเศรษฐกิจตะวันตก-ตะวันออก (East-WestกEconomicกCorridorก:กEWEC) และโครงการระเบียงเศรษฐกิจภาคใต้ (Southern Economic Corridor : SEC) เพื่อเป็นศูนย์กลางการคมนาคมขนส่ง ประเทศไทยสามารถเป็นจุดศูนย์กลางในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ท้ายที่สุด ประเทศไทยควรให้อำนาจละมุน (Soft Power) ที่มีความโดดเด่น เช่น วัฒนธรรมไทย อาหารไทย มวยไทย และนาฏศิลป์ มาเป็นเครื่องมือในการสนับสนุนอำนาจทางการเมือง การทหาร และเสริมสร้างความสัมพันธ์ระหว่างประเทศอย่างเป็นรูปธรรม
เอกสารอ้างอิง
กรมเอเชียตะวันออก, กระทรวงการต่างประเทศ. (2561). เส้นทางสายไหมศตวรรษที่ 21: ความร่วมมือที่เป็นรูปธรรมระหว่างไทยกับจีน. กรุงเทพฯ: กระทรวงการต่างประเทศ.
กระทรวงกลาโหม. (2560). ยุทธศาสตร์ชาติด้านการป้องกันประเทศ พ.ศ. 2560–2579. กรุงเทพฯ: กระทรวงกลาโหม.คณะกรรมการยุทธศาสตร์ชาติ. (2560). ยุทธศาสตร์ชาติ พ.ศ. 2561–2580. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์คณะรัฐมนตรี.
กองยุทธศาสตร์ความมั่นคงระหว่างประเทศ. (2564). รายงานสถานการณ์ภูมิรัฐศาสตร์โลก. กรุงเทพฯ: สำนักงานสภาความมั่นคงแห่งชาติ.
กองยุทธศาสตร์ความมั่นคงระหว่างประเทศ, สำนักงานสภาความมั่นคงแห่งชาติ. (2564). ยุทธศาสตร์ Belt and Road Initiative ของจีนกับผลกระทบต่อความมั่นคงของไทย. กรุงเทพฯ: สำนักนายกรัฐมนตรี.
ฐิติพงศ์ พงษ์ภมร. (2565). การแข่งขันเชิงยุทธศาสตร์ระหว่างสหรัฐฯจีนกับผลกระทบต่อภูมิภาคอินโด-แปซิฟิก. วารสารความมั่นคงศึกษา, 9(2), 1–20.
ณัฐวุฒิ กาญจน์ชูฉัตร. (2564). ภูมิรัฐศาสตร์ของโควิด-19: พลวัตใหม่ของมหาอำนาจในโลกหลังวิกฤต. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
นิรัตน์ ทากุดเรือ. (2566). การแข่งขันทางยุทธศาสตร์ของสหรัฐอเมริกาและสาธารณรัฐประชาชนจีนในอินโด–แปซิฟิก และการกำหนดท่าทีและนโยบายทางด้านการทหารที่เหมาะสมของประเทศไทย. วารสารสถาบันวิชาการป้องกันประเทศ, 14(1), 68–81.
นางรติมา คชนันทน์. (2561). เส้นทางสายไหมศตวรรษที่ 21 กับโอกาสของไทย [ออนไลน์]. เข้าถึงเมื่อ 19 พฤษภาคม 2567 จาก
https://www.parliament.go.th/library/article-20180502150430
สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2563). ยุทธศาสตร์เส้นทางสายไหมใหม่ (BRI) ของจีน: โอกาสและความท้าทายสำหรับไทย. กรุงเทพฯ: สำนักงานคณะกรรมการพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ.
สถาบันการต่างประเทศเทวะวงศ์วโรปการ. (2566). ภูมิรัฐศาสตร์อินโด–แปซิฟิกกับผลกระทบต่อไทย. กรุงเทพฯ: กระทรวงการต่างประเทศ.
สถานทูตสหรัฐอเมริกาและสถานกงสุลในประเทศไทย. (2565). ยุทธศาสตร์อินโด–แปซิฟิกของสหรัฐอเมริกา [ออนไลน์]. เข้าถึง เมื่อ 19 พฤษภาคม 2567 จาก https://th.usembassy.gov/th/us-indo-pacific-strategy-th/
สถานทูตสหรัฐอเมริกาและสถานกงสุลในประเทศไทย. (2565). เอกสารข้อเท็จจริง: ยุทธศาสตร์อินโด-แปซิฟิกของสหรัฐอเมริกา [ออนไลน์]. เข้าถึงเมื่อ 19 พฤษภาคม 2567 จาก https://th.usembassy.gov/th/fact-sheet-indo-pacific-strategy-of-the-united-states-th/
อุมาพันธ์ ตังคจิวางกูร และคณะ. (2563). Free and Open Indo-Pacific, BRI กับความร่วมมือในอนุภูมิภาค [ออนไลน์]. เข้าถึง เมื่อ 19 พฤษภาคม 2567 จาก https://www.nsc.go.th/wp-content/uploads/Journal/article-00407.pdf
Dosch, J. (2020). Thailand’s foreign policy in the U.S.–China rivalry. Contemporary Southeast Asia, 42(2), 215–243.
Fallon, T. (2015). The new silk road: Xi Jinping's grand strategy for Eurasia. American Foreign Policy Interests, 37(3), 140–147. https://doi.org/10.1080/10803920.2015.1056682
Huang, Y. (2016). Understanding China’s Belt & Road Initiative: Motivation, framework and assessment. China Economic Review, 40, 314–321. https://doi.org/10.1016/j.chieco.2016.07.007
Mastro, O. S. (2019). The stealth superpower: How China hid its global ambitions. Foreign Affairs, 98(1), 31–39.
Rolland, N. (2017). China’s Eurasian century? Political and strategic implications of the Belt and Road Initiative. Seattle: National Bureau of Asian Research.
Summers, T. (2016). China’s “New Silk Roads”: Sub-national regions and networks of global political economy. Third World Quarterly, 37(9), 1628–1643. https://doi.org/10.1080/01436597.2016.1153415
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 วารสารรัฏฐาภิรักษ์
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความ ข้อเขียน หรือความคิดเห็นในนิตยสารนี้เป็นของผู้เขียน ไม่ผูกพันกับวิทยาลัย ป้องกันราชอาณาจักรและทางราชการแต่อย่างใด
