แนวทางการสื่อสารเพื่อสร้างการมีส่วนร่วมอนุรักษ์การรำโทน - นกพิทิดของเยาวชนจังหวัดนครศรีธรรมราช โดยใช้เทคโนโลยีสื่อวีดิทัศน์และสื่อออนไลน์

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) สังเคราะห์ข้อมูลประวัติความเป็นมา รูปแบบและลักษณะการรำโทน-นกพิทิด (2) ค้นหารูปแบบการสื่อสารและหาแนวทางผลิตสื่อวีดิทัศน์และสื่อออนไลน์การรำโทน-นกพิทิด เพื่อสร้างการรับรู้และการมีส่วนร่วมของเยาวชน ตำบลกรุงชิง อำเภอนบพิตำ จังหวัดนครศรีธรรมราช  และ (3) ประเมินผลการรับรู้และความคิดเห็นของผู้รับชม  กระบวนการดำเนินการวิจัยประกอบด้วย 4 ขั้นตอน ได้แก่ ขั้นการสำรวจข้อมูลเบื้องต้น ขั้นการถ่ายทอดข้อมูล ขั้นการผลิตสื่อและเผยแพร่ และขั้นการประเมินผล โดยผลการวิจัยปรากฏว่า จากการสนทนากลุ่มปราชญ์ชาวบ้าน 7 คน และเยาวชน 9 คน ทำให้ได้รูปแบบการจัดกิจกรรมอบรมเชิงปฏิบัติการรำโทน-นกพิทิด และการบันทึกภาพเคลื่อนไหวในรูปแบบวีดิทัศน์สารคดีเชิงวัฒนธรรมและวีดิทัศน์เพื่อการฝึกรำ จากนั้นจากการสังเคราะห์เนื้อหาการสนทนากลุ่ม การศึกษาเอกสารที่เกี่ยวข้อง และการสังเกตการณ์แบบไม่มีส่วนร่วม ทำให้ได้ข้อมูลว่าการรำโทน-นกพิทิด ได้รับความนิยมในสมัยจอมพล ป.พิบูลสงครามเป็นนายกรัฐมนตรี ซึ่งกำลังอยู่ในภาวะสงครามโลกครั้งที่ 2 รำโทนจึงแพร่กระจายจากภาคกลางสู่ภาคอื่นๆ รวมถึงภาคใต้ เพื่อเป็นเครื่องบันเทิงใจ และลดความตึงเครียดระหว่างทหารกับประชาชนในยุคข้าวยากหมากแพง ต่อมาการรำโทนเข้าสู่กรุงชิงโดยสื่อบุคคลเข้าไปรับมาจากในเมืองนครศรีธรรมราช แล้วนำไปปรับแต่งเนื้อร้องท่ารำใช้กันทั่วไปในตำบลกรุงชิง ซึ่งจะมีลักษณะเพลงสั้นๆ หลายสิบเพลง และท่ารำที่สอดคล้อง โดยมีเพลงหนึ่ง คือ “รำนกพิทิด” ที่มีลักษณะเป็นเอกลักษณ์ คือ การเลียนแบบการเกี้ยวพาราสีของนกพิทิด (นกตระกูลนกฮูก) ตัวผู้และตัวเมีย เน้นการรำที่สนุกสนาน ตลกขบขัน จนได้ชื่อว่า “รำโทน-นกพิทิด” และภายหลังการชมวีดิทัศน์ กลุ่มตัวอย่างผู้ชมจำนวน 71 คน เกิดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับประวัติความเป็นมา ลักษณะการรำและร้องมากขึ้น ตลอดจนรู้สึกชอบสื่อวีดิทัศน์และสื่อออนไลน์ซึ่งมีความเหมาะสมทางด้านเนื้อหา ภาพ และเสียงในภาพรวม ตลอดจนเห็นว่าสื่อดังกล่าวสามารถสร้างความรู้สึกมีส่วนร่วมของประชาชนตำบลกรุงชิง ให้ร่วมการอนุรักษ์การละเล่นประเภทนี้ไว้ โดยเฉพาะกลุ่มเยาวชนที่สามารถใช้สื่อดังกล่าวในการฝึกหัดการรำโทน-นกพิทิดเพื่อสืบสานให้อยู่คู่ตำบลกรุงชิง อำเภอนบพิตำ จังหวัดนครศรีธรรมราชสืบไป