หลักยุติธรรมในไตรภูมิพระร่วงต่อชุมชนลุ่มน้ำโขง

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาหลักยุติธรรมในคัมภีร์ไตรภูมิพระร่วงต่อชุมชนลุ่มน้ำโขง โดยการนำเสนอแบบอุปนัย ผลการศึกษาพบว่า แนวคิดความยุติธรรมได้สอดแทรกอยู่ในวรรณกรรมไตรภูมิพระร่วงอย่างชัดเจน ยิ่งไปกว่านั้นหากชาวพุทธที่อาศัยอยู่ริมฝั่งแม่น้ำโขงได้น้อมนำคำสอนในวรรณกรรมไตรภูมิพระร่วงไปปรับใช้ ก็จะส่งผลให้ชุมชนนั้นมีความเหลื่อมล้ำน้อยลง เมื่อประชาชนยอมรับในผลของการกระทำของตนและเชื่อในกฎแห่งกรรม ชุมชนลุ่มน้ำโขงก็จะเป็นชุมชนแห่งความยุติธรรมมากขึ้น ยิ่งประชาชนเชื่อว่ากฎเกณฑ์ของธรรมชาติที่ว่าทำดีได้ดี ทำชั่วได้ชั่วแล้ว ชุมชนนั้นก็จะยิ่งพบกับความสงบสุขในบั้นปลาย ดังนั้น ไตรภูมิพระร่วงจึงเป็นวรรณคดีทางพระพุทธศาสนาที่สามารถปรับใช้ในการเมืองการปกครองสำหรับทุกสังคมได้อย่างแน่นอน ยิ่งไปกว่านั้น วรรณกรรมไตรภูมิพระร่วงยังมีเนื้อหาที่เกี่ยวกับอุดมการณ์ของผู้ปกครองในสมัยสุโขทัยที่ได้นำหลักคำสอนทางพุทธศาสนามาปกครองบ้านเมือง อาทิ การนำหลักพระพุทธศาสนามาใช้ในการตัดสินคดีความของประชาชน ถือเป็นการนำคำสอนเรื่องนรก-สวรรค์มาช่วยกล่อมเกลาให้เกิดความกลัว ให้เห็นถึงผลของการกระทำความผิดนั้น หากชุมชนลุ่มน้ำโขงรักษาความเชื่อเกี่ยวกับภพภูมิ เชื่อแน่ว่าจะช่วยให้สังคมมีความสงบสุขมากขึ้น ความเท่าเทียมและความเสมอภาคของคนในชุมชนก็จะเกิดขึ้นได้ ยิ่งชาวลุ่มน้ำโขงหรือชาวโลกตระหนักถึงความยุติธรรมตามแนวพระพุทธศาสนา ก็จะยิ่งส่งเสริมให้สังคมเหล่านั้นเต็มไปด้วยความผาสุก ร่มเย็น อันเนื่องมาจากฐานความเชื่อเรื่องผลแห่งกรรมนั่นเอง