ความสัมพันธ์ระหว่างปฏิจจสมุปบาทกับอริยสัจ 4

บทคัดย่อ

บทความวิจัยเรื่อง “ความสัมพันธ์ระหว่างปฏิจจสมุปบาทกับอริยสัจ 4” มีวัตถุประสงค์ของการวิจัยคือ (1) เพื่อศึกษาว่าพระพุทธเจ้าตรัสรู้อะไรระหว่างปฏิจจสมุปบาทกับอริยสัจ 4 (2) เพื่อแสดงความสัมพันธ์ระหว่างปฏิจจสมุปบาทกับอริยสัจ 4 ระเบียบวิธีวิจัยได้แก่การวิจัยแบบเอกสาร โดยยึดเอาพระไตรปิฎกและอรรถกถาเป็นหลัก มีผลการศึกษาวิจัยคือ ข้อที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้นั้น ตรัสรู้อริยสัจ 4 หรือปฏิจจสมุปบาท เพราะในมหาขันธกะ มหาวรรค พระวินัยปิฎก และในวิปัสสีสูตร นิทานวรรค สังยุตตนิกาย กล่าวถึงเหตุการณ์คืนตรัสรู้ ว่าพระพุทธเจ้าทรงพิจารณาปฏิจจสมุปบาทจึงได้ตรัสรู้ แต่ในมหาสัจจกสูตรกล่าวถึงเหตุการณ์คืนตรัสรู้เช่นเดียวกัน โดยยามที่ 1 ทรงบรรลุปุพเพนิวาสานุสสติญาณ ยามที่ 2 ทรงบรรลุจุตูปปาตญาณ และยามที่ 3 ทรงบรรลุอาสวักขยญาณ โดยถือว่า     อาสวะคือกิเลสเป็นตัวทุกข์ จึงต้องหาเหตุ และดับที่เหตุ และทางให้ถึงความดับ ซึ่งสรุปลงเป็นอริยสัจ 4 ดังนั้น เมื่อว่าโดยสรุป ปฏิจจสมุปบาทคืออริยสัจ 4 นั่นเอง ต่างกันเพียงบริบท คือปฏิจจสมุปบาทเป็นสภาวธรรม แต่อริยสัจ 4 เป็นปรมัตถธรรม  เทียบได้กับทฤษฎีและปฏิบัติ ซึ่งอิงอาศัยกันและกัน ปฏิจจสมุปบาทจะแสดงเหตุและผลของทุกข์ สมุทัยและนิโรธ ส่วนอริยสัจ 4 จะเน้นมัชฌิมาปฏิปทา ได้แก่ มรรคมีองค์ 8 โดยพระพุทธเจ้าทรงนำไปแสดงเป็น           ปฐมเทศนาชื่อ ธัมมจักกัปปวัตตนสูตร โปรดพระปัญจวัคคีย์เป็นครั้งแรก ณ ป่าอิสิปตนมฤคทายวัน แขวงกรุงพาราณสี ในวันอาสาฬหปุณณมี ก่อนเข้าพรรษาแรกหลังกาลตรัสรู้