ศึกษาประเพณีการทิ้งกระจาดของชาวพุทธเชื้อสายจีน : กรณีศึกษาศาลเจ้าจีน ตำบลช้างม่อย อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

บทความวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ 1) ศึกษาประเพณีทิ้งกระจาดของชาวพุทธเชื้อสายจีนในประเทศไทย  2) ศึกษาประเพณีทิ้งกระจาดของศาลเจ้าจีน ตำบลช้างม่อย อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่ 3) แนวทางการอนุรักษ์และคุณค่าประเพณีทิ้งกระจาดของชาวพุทธเชื้อสายจีน การวิจัยในครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ และการลงพื้นที่ภาคสนามและเก็บรวบรวมข้อมูลกับกลุ่มเป้าหมาย โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกหลังจากนั้นจึงทำการวิเคราะห์เนื้อหาแล้วเขียนบรรยายเชิงพรรณนา

จากการวิจัย พบว่า   ประเพณีทิ้งกระจาดของชาวพุทธเชื้อสายจีนในประเทศไทย เป็นประเพณีพิธีกรรมจีนอย่างหนึ่งของชาวจีน เรียกกันว่า โผวโต่วหรือซีโกว แปลว่าการให้ทานแก่วิญญาณไร้ญาติ ด้วยชาวจีนเชื่อว่าช่วงเดือน 7 ของจีน เป็นช่วงที่ประตูยมโลกเปิดจึงเหมาะแก่การทำบุญทำทานให้แก่บรรดาผีไม่มีญาติ ทว่าในเวลาเดียวกันนั้นข้าวของในประเพณีทิ้งกระจาดหาได้ตกแก่ภูติผีฝ่ายเดียวหากเป็นของบรรดาผู้ยากจนที่ไปคอยรับการแจกทาน  ประเพณีทิ้งกระจาดของศาลเจ้าจีน ตำบลช้างม่อย อำเภอเมือง จังหวัดเชียงใหม่  เป็นการเซ่นไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ บรรพบุรุษ เจ้ากรรมนายเวร สัมพเวสี และเปรตอสูรกาย ที่อยู่ในสถานที่ที่จัดงาน จะมีการลอยกระทงปล่อยนกปล่อยปลาและทำพิธีกรรมทางศาสนาในศาลเจ้าจีน ในการประกอบพิธีจะต้องจัดมณฑลพิธีและที่บูชาเป็นสามส่วนคือ ที่บูชาแรกเป็นที่ประดิษฐานเครื่องบูชาพระรัตนตรัย มีพระพุทธเจ้าเป็นประธาน พร้อมด้วยเหล่าพระโพธิสัตว์และพระธรรมบาล ที่บูชาที่สองเป็นที่บูชามหาโพธิสัตว์ (ไต่สือเอี้ย) นิยมทำรูปพระมหาโพธิสัตว์ด้วยกระดาษมีขนาดใหญ่มาก บางแห่งสูงเท่าตึกสามชั้น พระมหาโพธิสัตว์หรือไต่สือเอี้ย คือ พระอวโลกิเตศวรโพธิสัตว์ และส่วนที่สามที่บูชาวิญญาณผู้ล่วงลับ เป็นที่เซ่นไหว้ดวงวิญญาณของผู้ล่วงลับ ทั้งที่มีญาติและไร้ญาติซึ่งบุตรหลาน ญาติมิตรหรือประชาชนทั่วไปมาวางเครื่องเซ่นไหว้อุทิศให้  คุณค่าและแนวทางการอนุรักษ์ประเพณีทิ้งกระจาดของชาวพุทธเชื้อสายจีน ชาวพุทธเชื้อสายจีนยังคงมีการไหว้เจ้าในวันพระจีนทั้งที่ศาลเจ้าและที่บ้าน  การไปไหว้บรรพบุรุษในวันเทศกาลที่สำคัญๆ การบอกเล่าประวัติความเป็นมาของครอบครัวและความสำคัญของการไหว้เจ้าการประกอบประเพณีพิธีกรรมต่างๆ ให้ลูกหลานได้รับรู้ว่าเป็นคนจีนควรต้องรู้ถึงคุณค่าการอนุรักษ์ประเพณีพิธีกรรมตามเทศกาลที่บรรพบุรุษปฏิบัติมา สิ่งสำคัญคือศาลเจ้าจีนได้มีการจัดงานประเพณีทิ้งการจาด และประชาสัมพันธ์ขึ้นอย่างต่อเนื่องและสม่ำเสมอ