แนวทางการเจริญอานาปานสติของท่านพุทธทาสภิกขุตามหลักสติปัฏฐาน 4

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้เป็นส่วนหนึ่งของงานวิจัยเรื่อง “แนวทางการเจริญอานาปานสติของท่านพุทธทาสภิกขุตามหลักสติปัฏฐาน 4” มีวัตถุประสงค์ในการศึกษา 3 ประการ ได้แก่ (1) เพื่อศึกษาแนวทางการเจริญอานาปานสติตามหลักสติปัฏฐาน 4 (2) เพื่อศึกษาแนวทางการเจริญอานาปานสติตามหลักของพุทธทาสภิกขุ (3) เพื่อนำเสนอการวิเคราะห์แนวทางการเจริญอานาปานสติของท่านพุทธทาสภิกขุตามหลักสติปัฏฐาน 4 การวิจัยนี้เป็นการวิจัยแบบคุณภาพ เชิงเอกสาร

ผลการวิจัยพบว่า  แนวทางการเจริญอานาปานสติของท่านพุทธทาสภิกขุตามหลักสติปัฏฐาน 4 ที่พบ คือ เจริญอานาปานสติตามหลักสติปัฏฐาน 4 เป็นการปฏิบัติธรรมในพระพุทธศาสนา คือ การรักษาศีล เจริญสติ และเจริญสมาธิ เพื่อให้เกิดปัญญารู้เห็นสภาพความเป็นจริง จุดเริ่มแห่งการเรียนรู้ คือ การเจริญกายานุปัสสนาในมหาสติปัฏฐาน เพื่อให้มีสติอย่างต่อเนื่องมี พลังเพียงพอในการเห็นการเกิดขึ้น เป็นการการทำลายการสืบต่อของอิริยาบถที่เรียกว่าสันตติการเห็นรูปนามเกิดดับสม่ำเสมอได้นั้น ต้องเป็นผู้มี ความเพียรมากพอ มีอินทรีย์ที่กล้าแข็ง การเจริญอานาปานสติตามหลักของพุทธทาสภิกขุ เป็นกระบวนการส่งเสริมการศึกษาสมาธิในคัมภีร์พระพุทธศาสนาเถรวาท เป็นวิธีการเจริญสมาธิเป็นการฝึกจัดระเบียบความคิดของตน เพื่อนำไปใช้ในชีวิตประจำวัน คือ การศึกษาเล่าเรียน การทำงานให้มีประสิทธิภาพ การพัฒนาบุคลิกภาพ และอย่างสูงก็เพื่อใช้เป็นฐานของการเจริญวิปัสสนาภาวนา สมาธิตามแนวคำสอนของพระธรรมโกศาจารย์ (พุทธทาสภิกขุ) คือ วิธีปฏิบัติเพื่อให้เข้าถึงฌานสมาธิ 4 นัย ได้แก่ คณนานัย อนุพันธนานัย ผุสนานัย และฐปนานัย และมีวิธีปฏิบัติที่เป็นวิปัสสนาภาวนาอีก 4 นัย ได้แก่ สัลลักขณานัย วิวัฏฏนานัย ปาริสุทธินัย และเตสัญจ ปฏิปัสสนานัย หรือ เรียกว่า อานาปานสติสมาธิ 16 ขั้น ซึ่งจะนำไปสู่การดับกิเลสการเจริญวิปัสสนาภาวนาในพระพุทธศาสนาได้แก่ การปฏิบัติในหลักสัมมาสติ คือ การใช้สติ และปัญญาพิจารณาในฐานทั้ง 4 อย่างต่อเนื่อง คือ สติที่เข้าไปตั้งมั่นในกาย เวทนา จิต และ ธรรม ผู้ปฏิบัติมีปัญญาพิจารณารูปนามในฐานทั้ง 4 จนเห็นแจ้งในอริยสัจ 4 สามารถหลุดพ้นจากทุกข์ทั้งปวงได้