กาพย์พระไชยสุริยา: ภาพแทนผู้อยู่ใต้การปกครองตามหลักพุทธในมุมมองของสุนทรภู่

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) เพื่อศึกษาภาพแทนผู้อยู่ใต้การปกครองตามหลักพุทธในมุมมองของสุนทรภู่จากเรื่อง “กาพย์พระไชยสุริยา” และ 2) เพื่อศึกษากลวิธีทางภาษาที่ใช้นำเสนอภาพแทนผู้อยู่ใต้การปกครองตามหลักพุทธในมุมมองของสุนทรภู่จากเรื่องดังกล่าว งานวิจัยนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยเก็บข้อมูลจากช่องทางออนไลน์ในเว็บไซต์วชิรญาณ เรื่อง “กาพย์เรื่องพระไชยสุริยา และ สุภาษิตสอนสตรี ของสุนทรภู่” จำนวน 119 บท และใช้ทฤษฎีภาพแทนและกลวิธีทางภาษาในการวิเคราะห์

ผลการวิจัยพบว่า 1) ภาพแทนผู้อยู่ใต้การปกครองตามหลักพุทธในมุมมองของสุนทรภู่ มีทั้งหมด 8 ภาพ พบภาพแทนด้านบวก 4 ภาพ  ได้แก่ ผู้อยู่ใต้การปกครองเป็นผู้แสดงความเคารพต่อผู้ที่ควรเคารพ เป็นผู้คอยดูแลผู้ปกครอง เป็นผู้มีกิริยามารยาท และเป็นผู้ประกอบสัมมาอาชีพ และพบภาพแทนด้านลบ 4 ภาพ ได้แก่ ผู้อยู่ใต้การปกครองเป็นผู้ไม่แสดงความเคารพต่อผู้ที่ควรเคารพ เป็นผู้ลุ่มหลงในกิเลสตัณหา เป็นผู้ไม่ซื่อสัตย์ และเป็นผู้ไม่มีความเมตตา ภาพแทนเหล่านี้สอดคล้องกับหลักธรรมทางศาสนาพุทธ ได้แก่ มงคล 38 ประการ พรหมวิหาร 4 สัปปุริสธรรม 7 เบญจศีล และอริยสัจ 4  2) กลวิธีที่ใช้นำเสนอภาพแทนผู้อยู่ใต้การปกครองตามหลักพุทธในมุมมองของสุนทรภู่ มีทั้งหมด 6 กลวิธี ได้แก่ การเลือกใช้คำศัพท์ การใช้อุปลักษณ์ การอ้างถึง การใช้ประโยค การใช้มูลบท และการใช้วัจนกรรม