การเปลี่ยนแปลงบทบาทและการส่งเสริมโอกาสทางการศึกษาของแม่วัยรุ่นในสังคมอีสาน

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษา 1) การเปลี่ยนแปลงบทบาทของแม่วัยรุ่นในสังคมอีสาน 2) การส่งเสริมโอกาสทางการศึกษาของแม่วัยรุ่นในสังคมอีสาน ใช้การศึกษาเชิงคุณภาพ โดยการสัมภาษณ์เชิงลึกกับกลุ่มผู้เกี่ยวข้องในชุมชน กลุ่มครอบครัวแม่วัยรุ่น และกลุ่มพ่อแม่หรือผู้ปกครอง จำนวน 50 คน ในการค้นหาครอบครัวแม่วัยรุ่น ด้วยหลักการของ Snow Ball วิเคราะห์ข้อมูลด้วยวิธีพรรณนาวิเคราะห์ผลการศึกษาพบว่า บทบาทครอบครัวของแม่วัยรุ่นในสังคมอีสาน มีสาเหตุมาจากการรับค่านิยมทางวัฒนธรรมของตะวันตกและตะวันออกเข้ามา ส่งผลต่อค่านิยมและพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์ของวัยรุ่นในสังคมอีสาน ทำให้เกิดการตั้งครรภ์ขึ้นมาซึ่งนำไปสู่การเป็น "แม่วัยรุ่น" ที่เกิดขึ้นในปีจจุบันนี้ โดยพบว่าครอบครัวของแม่วัยรุ่นในสังคมอีสาน ทำบทบาทหน้าที่ของความเป็นพ่อแม่ไม่ได้สมบูรณ์มากนัก อันเป็นผลมาจากการมีครอบครัวแบบยังไม่พร้อมโดยพบว่า แรงจูงใจที่นำมาสู่การแต่งงานมีครอบครัวของวัยรุ่นส่วนใหญ่จะเป็นฝ่ายหญิงตั้งครรภ์ก่อนแต่งงาน รองลงมาคือวัยรุ่นหนีไปด้วยกันและมีความสัมพันธ์ทางเพศระหว่างกันซึ่งมีปัจจัยที่สำคัญที่ส่งผลกระทบต่อบทบาทของครอบครัววัยรุ่น คือ 1) สัมพันธภาพในครอบครัว 2) การสนับสนุนจากครอบครัวของพ่อแม่ 3) ปัจจัยด้านครอบครัวพ่อแม่นอกจากนี้ผลการศึกษายังพบว่า การส่งเสริมโอกาสทางการศึกษาของแม่วัยรุ่นในสังคมอีสานยังขาดการยอมรับและการส่งเสริมโอกาสทางการศึกษาจากสถานศึกษา โดยสถานศึกษาควรมีบทบาทในการดูแลวัยรุ่นในสถานศึกษา คือ 1) นโยบายหรือมาตรการที่เป็นรูปธรรมในการป้องกันการยุติการศึกษาในสถาบันการศึกษา 2) ระบบการให้คำแนะนำปรึกษาและการช่วยเหลือในสถาบันการศึกษา 3) มีการพัฒนาระบบไกลเกลี่ยในสถาบันการศึกษาและมีกระบวนการปรับพฤติกรรมวัยรุ่นกลุ่มเสี่ยงโดยเฉพาะ ทั้งนี้เพื่อสร้างการยอมรับทางสังคมในด้านการส่งเสริมโอกาสทางการศึกษาและสร้างสรรค์สังคมให้มีความน่าอยู่สืบต่อไป