สถานะทางกฎหมายของบริษัท ที่มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐถือครองหุ้นเกินกึ่งหนึ่ง

บทคัดย่อ

              มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐมีสถานภาพเป็นหน่วยงานของรัฐที่ไม่เป็นส่วนราชการและไม่เป็นรัฐวิสาหกิจ เป็นนิติบุคคลอยู่ภายใต้การกำกับดูแลของกระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัย และนวัตกรรม มีการบริหารการจัดการอิสระแยกจากระบบราชการจึงสามารถจัดการทางการเงินการงบประมาณเองได้ กฎหมายจัดตั้งมหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐให้อำนาจมหาวิทยาลัยสามารถดำเนินการต่างๆ เพื่อหารายได้หรือผลประโยชน์อย่างอื่นเพื่อดำเนินกิจการให้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ได้ มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐหลายแห่งจึงได้ร่วมลงทุนโดยถือหุ้นข้างมากเกินกว่าร้อยละห้าสิบในบริษัทเพื่อวัตถุประสงค์ด้านอำนาจในการบริหารจัดการ จึงเกิดปัญหาในการตีความว่าสถานภาพของบริษัทดังกล่าวเป็นรัฐวิสาหกิจหรือไม่ซึ่งจะส่งผลต่อสถานะและการดำเนินธุรกิจและการปฏิบัติตามกฎหมายและระเบียบที่เกี่ยวข้องซึ่งกำกับดูแลรัฐวิสาหกิจด้วย บทความนี้จึงมุ่งศึกษาความหมายของรัฐวิสาหกิจในกฎหมายฉบับต่างๆ และแนวคำวินิจฉัยของคณะกรรมการกฤษฎีกา เพื่อวิเคราะห์สถานะของบริษัทที่มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐเข้าถือหุ้นเกินกึ่งหนึ่งดังกล่าว

               จากการศึกษาพบว่าบริษัทที่มหาวิทยาลัยในกำกับของรัฐเข้าถือหุ้นเกินกึ่งหนึ่งไม่เป็นรัฐวิสาหกิจตามพระราชบัญญัติคุณสมบัติมาตรฐานสำหรับกรรมการและพนักงานรัฐวิสาหกิจ พ.ศ. 2518 พระราชบัญญัติแรงงานรัฐวิสาหกิจสัมพันธ์ พ.ศ. 2543 พระราชบัญญัติวิธีการงบประมาณ พ.ศ. 2561 พระราชบัญญัติทุนรัฐวิสาหกิจ พ.ศ. 2542 พระราชบัญญัติวินัยการเงินการคลังของรัฐ พ.ศ. 2561 พระราชบัญญัติสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ พ.ศ.2561 และพระราชบัญญัติการพัฒนาการกำกับดูแลและบริหารรัฐวิสาหกิจ พ.ศ. 2562 แต่เป็นรัฐวิสาหกิจตามพระราชบัญญัติการบริหารหนี้สาธารณะ พ.ศ. 2548 และพระราชบัญญัติการร่วมลงทุนระหว่างรัฐและเอกชน พ.ศ. 2562 อย่างไรก็ดี บริษัทดังกล่าวก็มิได้มีการดำเนินการในนิติสัมพันธ์ตามที่กฎหมายทั้งสองมุ่งกำกับดูแล