การศึกษากระบวนทัศน์การออกแบบเพื่อนำมาใช้สร้างกรอบแนวคิด การออกแบบหัตถอุตสาหกรรมสู่แนวคิดการสร้างสรรค์ : การออกแบบโดยเน้นการจัดการทางวัฒนธรรม

บทคัดย่อ

          การศึกษากระบวนทัศน์การออกแบบเพื่อนำมาใช้สร้างกรอบแนวคิด การออกแบบหัตถอุตสาหกรรมสู่แนวคิดการสร้างสรรค์ : การออกแบบโดยเน้นการจัดการทางวัฒนธรรม เน้นหนักด้านการอนุรักษ์ การรักษารูปแบบทางวัฒนธรรม ประเพณี และกระบวนการภูมิปัญญาแบบดั้งเดิม เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษากระบวนทัศน์ แนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวข้องกับแนวทาง การออกแบบหัตถกรรม, แนวคิดเชิงวัฒนธรรม-ภูมิปัญญา การจัดการความรู้ด้านวัฒนธรรม แนวคิดเชิงปรัชญา และแนวคิดการส่งเสริมในการปรับทิศทางของการสร้างสรรค์ และข้อมูลการออกแบบสร้างสรรค์ที่เกี่ยวข้อง เพื่อใช้เป็นข้อมูลจำเพาะในการออกแบบและการพัฒนากรอบแนวคิดการออกแบบหัตถอุตสาหกรรม ที่เน้นลักษณะการจัดการทางวัฒนธรรมเป็นสำคัญ รวมถึงทดลองการสร้างสรรค์และประเมินผล ผลงานออกแบบหัตถอุตสาหกรรม ที่ได้รับการกำหนดชุดข้อมูลและวิเคราะห์ข้อมูลจากกรอบแนวคิดการออกแบบหัตถอุตสาหกรรมที่ได้จากงานวิจัย

          กระบวนการวิจัยได้แบ่งตามแผนการดำเนินงานเป็น 2 ส่วน ได้แก่ 1. การสร้างกรอบแนวคิดการออกแบบหัตถอุตสาหกรรม โดยการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกรายบุคคล (Individual Depth Interview) คัดเลือกผู้ทรงคุณวุฒิ ด้วยวิธีการสุ่มแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive Sampling) ซึ่งเป็นผู้ความรู้ความเชี่ยวชาญ เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมและภูมิปัญญา ปรัชญา งานศิลปหัตถกรรม การจัดการวัฒนธรรม และการออกแบบหัตถอุตสาหกรรม จำนวน 27 ท่าน รวมถึงการเข้าร่วมประชุมในงานที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาหัตถอุตสาหกรรมทั้งภาครัฐและเอกชน เก็บรวบรวมข้อมูลและวิเคราะห์ข้อมูล โดยใช้วิธีการ Content Analysis แบบ Coding Analysis 2. การประเมินผลการศึกษาและสำรวจความคิดเห็นและความพึงพอใจ ที่มีต่อผลงานผลิตภัณฑ์หัตถอุตสาหกรรม จากการใช้กรอบแนวคิดการออกแบบหัตถอุตสาหกรรมในการวิเคราะห์สำหรับการสร้างสรรค์ จากกลุ่มตัวอย่าง 500 คน ด้วยวิธีการคัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจง จำนวน 4 กลุ่ม ได้แก่ 1. กลุ่มหน่วยงานภาครัฐ จำนวน 50 คน 2. กลุ่มนักวิชาการ จำนวน 50 คน 3. กลุ่มผู้ประกอบการและนักออกแบบ จำนวน 50 คน 4. กลุ่มประชาชนทั่วไป จำนวน 350 คน จากแบบสอบถาม พบว่า ผลงานสร้างสรรค์ จากการใช้กรอบแนวคิดด้านการออกแบบโดยเน้นการจัดการทางวัฒนธรรม (กระถางดอกไม้ดินไทย โดยได้รับแรงบันดาลใจจากหม้อดอกบูรณฆฎะ) มีความคิดเห็นและความพึงพอใจภาพรวมในระดับมากที่สุด มีค่าเฉลี่ยอยู่ที่ 4.47