การวิเคราะห์เพลงเรื่องฉิ่งพระฉันกลางวัน : ทางฆ้องวงใหญ่

บทคัดย่อ

เพลงเรื่องฉิ่งพระฉันกลางวัน : ทางฆ้องวงใหญ่ ที่นำมาวิเคราะห์นี้ ผู้วิจัยได้รับถ่ายทอดมาจากครูสุรินทร์ สงค์ทอง ซึ่งท่านได้รับการถ่ายทอดมาจากครูบุญยงค์ เกตุคง (ศิลปินแห่งชาติ) สาขาศิลปะการแสดง (ดนตรีไทย) ซึ่งเป็นทางเพลงของสำนักครูพุ่ม บาปุยะวาทย์ ที่นักดนตรี เรียกขานกันว่า “สำนักบ้านขมิ้น”

เพลงเรื่องฉิ่งพระฉันกลางวัน เป็นเพลงที่มีมาตั้งแต่สมัยโบราณไม่ปรากฏนามผู้เรียบเรียง จัดเป็นเพลงเรื่องประเภท “เพลงฉิ่ง” คือ ไม่มีจังหวะหน้าทับตีประกอบทำนองเพลง และเป็นการนำเอาเพลงฉิ่งอัตราจังหวะ สองชั้นและชั้นเดียว ที่มีทำนองใกล้เคียงกันมาผูกเรียงร้อยเชื่อมต่อกันเป็นเพลงเรื่อง ใช้บรรเลงประกอบพิธีกรรมทางศาสนาขณะที่พระสงฆ์ฉันภัตตาหารเพล ในปัจจุบันนักดนตรีไม่นิยมบรรเลงเนื่องจากทำนองเพลง จำยาก จึงทำให้เพลงเรื่องฉิ่งพระฉันกลางวันกำลังจะสูญหายไป

ผลจาการวิเคราะห์เพลงเรื่องฉิ่งพระฉันกลางวัน พบว่า

1. ประกอบด้วยเพลงทั้งสิ้น จำนวน 13 เพลง แบ่งเป็น 3 ช่วง ช่วงแรก เป็นเพลงฉิ่งอัตราจังหวะสองชั้น จำนวน 10 เพลง ได้แก่ เพลงจิ้งจกทอง เพลงตะท่าร่า เพลงท่าน้ำ เพลงฟองน้ำ เพลงฝั่งน้ำ เพลงมีลม เพลงคลื่นกระทบฝั่ง เพลงทะเลบ้า เพลงลอยถาด และเพลงพญาพายเรือ ช่วงที่สอง เป็นเพลงฉิ่งอัตราจังหวะชั้นเดียว จำนวน 2 เพลง ได้แก่ เพลงมะตีมู และเพลงนกกิ้งโครง และช่วงที่สาม เป็นเพลงรัวฉิ่ง

2. มีกลุ่มเสียงหรือบันไดเสียง 6 เสียง ได้แก่ โด เร ฟา ซอล ลา และที

3. มีเสียงลูกตกครบทุกเสียง

4. มีทำนองเสียงลูกโยนหลัก 4 เสียง ได้แก่ เร มี ซอล และที

5. มีการใช้มือฆ้องวงใหญ่หลายแบบ ได้แก่ ตีเป็นคู่เสียงต่างๆ เช่น (คู่สอง คู่สาม คู่สี่ คู่ห้า คู่แปด และตีถ่างมือคู่สิบ) ตีสะบัดขึ้นและลง ตีสะเดาะ ตีสลับมือซ้าย-ขวา และตีแบ่งมือซ้าย-ขวา

6. วิธีการบรรเลง ฆ้องวงใหญ่ตีขึ้นนำก่อนเป็นลำดับแรก คือ “เพลงจิ้งจกทอง”

สรุปว่าเพลงเรื่องฉิ่งพระฉันกลางวัน : ทางฆ้องวงใหญ่ เป็นเพลงเรื่องที่มีความต่อเนื่องกลมกลืนไพเราะน่าฟัง แต่ทำนองเพลงวกวนจดจำยาก และมีการใช้มือฆ้องวงใหญ่หลากหลายรูปแบบ