ถอดบทเรียนการบริหารจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีกรณีศึกษา: สำนักศาสนศึกษาวัดพระธาตุผาเงา

บทคัดย่อ

การศึกษาเรื่อง ถอดบทเรียนการบริหารจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีกรณีศึกษา: สำนักศาสนศึกษาวัดพระธาตุผาเงาโดยมีวัตถุประสงค์หลักเพื่อจัดทำข้อเสนอวิธีปรับปรุงการบริหารจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีของสำนักศาสนศึกษาวัดพระธาตุผาเงาที่มีประสิทธิภาพและสอดคล้องกับภาพอนาคต เพื่อ 1) ศึกษาสภาพการบริหารจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีของสำนักศาสนศึกษาวัดพระธาตุผาเงา 2) ศึกษาเหตุปัจจัยสำคัญที่ส่งผลต่อคุณภาพการบริหารจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีของสำนักศาสนศึกษาวัดพระธาตุผาเงา 3) ศึกษาภาพอนาคตของการบริหารจัดการศึกษาพระปริยัติธรรม แผนกบาลีของสำนักศาสนศึกษาวัดพระธาตุผาเงา และ 4) จัดทำข้อเสนอเพื่อปรับปรุงการบริหารจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีของสำนักศาสนศึกษาวัดพระธาตุผาเงาที่มีประสิทธิภาพและสอดคล้องกับภาพอนาคต วิธีการศึกษาใช้แบบสัมภาษณ์ แบบสอบถาม และแบบสนทนากลุ่ม จำนวน 21 รูป/คน จากแหล่งข้อมูล ได้แก่ 1. เจ้าสำนักศาสนศึกษา (ผู้บริหาร), 2. ผู้ช่วยผู้บริหาร, 3. คณะกรรมการสถานศึกษา, 4. ครูสอน และ 5. ศึกษานิเทศก์ สำนักเรียนพระปริยัติธรรมแผนกบาลีวัดพระสิงห์ (พระอารามหลวง) จังหวัดเชียงราย รวมทั้งหมด 21 รูป/คน ได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง ผลการศึกษาพบว่า สภาพการบริหารจัดการศึกษา ด้านสัมตทธิผลของการดำเนินงานมีคุณภาพอยู่ในระดับ ดี เหตุปัจจัยสนับสนุนได้แก่ นักเรียนมีความพร้อมในการเรียนรู้และมีพัฒนาการทางกาย-จิต โดยอาศัยครูสอนเป็นหลัก (แบบพี่สอนน้อง) เหตุปัจจัยฉุดรั้งได้แก่ นักเรียนมีความแตกต่างทางเชื้อชาติ มีพื้นฐานความรู้ไม่เท่ากัน ด้านความพึงพอใจของผู้เกี่ยวข้องมีความพึงพอใจอยู่ในระดับพอใช้ เหตุปัจจัยที่สนับสนุนได้แก่ ครูเน้นสอนตามวัตถุประสงค์ของหลักสูตรและมีความเสียสระ เหตุปัจจัยที่ฉุดรั้งได้แก่ ครูสอนไม่เพียงพอ ผู้เรียนยังขาดการวิเคราะห์และการนำความรู้ไปใช้ในชีวิตประจำวัน และไม่มีการประยุกต์ใช้สื่อการเรียนการสอนที่ทันสมัย ด้านแผนการดำเนินงานมีอยู่ในระดับดี เหตุปัจจัยที่สนับสนุนได้แก่ ผู้บริหารมุ่งเน้นผู้เรียนเป็นสำคัญและมีความเป็นภาวะผู้นำ การสร้างขวัญและกาลังใจแก่ผู้สมัครเรียนบาลี เหตุปัจจัยที่ฉุดรั้งได้แก่ผู้บริหารยังไม่มีแผนงานที่ชัดเจน ไม่มีโครงการและการวิจัยเกี่ยวการศึกษาบาลี ด้านการวิจัยและพัฒนาการประเมินผลมีการดำเนินการอยู่ 5 ด้าน ได้แก่ ด้านหลักสูตร ด้านการจัดการเรียนการสอน ด้านสื่อการเรียนการสอนด้านกิจกรรมการเรียนการสอน และด้านการวัดและประ เมินผล เหตุปัจจัยที่สนับสนุนได้แก่ผู้บริหารมีการพัฒนาผู้เรียนตรงตามวัตถุประสงค์ของหลักสูตร ผู้เรียนสามารถมีวุฒิรองรับการศึกษาตั้งแต่ประโยค 1-2 จนถึง เปรียญธรรม 9 ประโยค ครูได้รับการอบรมพัฒนาตนเอง มีความรู้ความสามารถที่หลากหลาย และมุ่งเน้นการวัดผลตามสภาพจริง ผู้บริหารรู้จักพัฒนาตนเองอยู่ตลอดเวลา เป็นผู้นำองค์กรตามวิสัยทัศน์และเป้าหมายที่ชัดเจน มุ่งเน้นผลสัมฤทธิ์ของครูและผู้เรียนเป็นสำคัญ เหตุปัจจัยที่ฉุดรั้งได้แก่ หลักสูตรเก่าเกินไปควรได้รับการปรับปรุงเพื่อให้สามารถนำไปใช้ในชีวิตจริงได้ นักเรียนยังขาดโอกาสที่จะพัฒนาตนเองเพื่อให้เกิดองค์ความรู้ที่หลากหลาย ผู้บริหารและบุคลากรทางการศึกษายังขาดเทคนิคและวิธีการบริหารจัดการศึกษาพระปริยัติธรรมแผนกบาลีที่มีประสิทธิภาพและสอดคล้องกับภาพอนาคต จากผลการศึกษาได้ยุทธศาสตร์การพัฒนา 4 ด้าน คือ ยุทธศาสตร์ที่ 1 ผลิตครูเพิ่มมากขึ้นและพัฒนาผู้เรียนที่มีความแตกต่างทางเชื้อชาติและภาษา ให้มีพื้นฐานความรู้เท่าเทียมกัน ยุทธศาสตร์ที่ 2 ปรับปรุงหลักสูตรเน้นการวิเคราะห์ ประยุกต์สื่อให้ทันสมัยและจัดหาแหล่งทุนมาสนับสนุน ยุทธศาสตร์ที่ 3 ประชาสัมพันธ์ให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องเข้ามามีส่วนร่วมในโครงการยุทธศาสตร์ที่ 4 อบรมพัฒนาบุคลากรให้มีความรู้ทางด้านเทคโนโลยีสารสนเทศในสถานศึกษามากขึ้น