เส้นทางของผู้แสวงโชควัยหนุ่มสาววิถีวนซ้ำของแรงงานภาคเกษตรที่ตอบสนองกลไกเศรษฐกิจอุตสาหกรรมของประเทศ

บทคัดย่อ

ทิศทางการพัฒนาของประเทศให้ความสำคัญกับการเติบโตของภาคเศรษฐกิจอุตสาหกรรมมาอย่างต่อเนื่อง ทำให้การย้ายถิ่นของประชากรวัยแรงงานเข้าสู่เขตอุตสาหกรรมเป็นปรากฏการณ์หนึ่งของแบบแผนชีวิตผู้คน จากพื้นที่ชนบทสู่เขตเศรษฐกิจที่มีความเจริญมากกว่า เป็นวงจรชีวิตของแรงงานภาคเกษตรที่หลั่งไหลเข้าไปเติมเต็มการพัฒนาภาคอุตสาหกรรมของประเทศ การศึกษานี้มีจุดประสงค์เพื่vสะท้อนชีวิตครอบครัวผู้ย้ายถิ่นที่เข้าไปทำงานในนิคมอุตสาหกรรมภาคตะวันออก และเพื่อถอดบทเรียนปรากฏการณ์ดังกล่าว ใช้วิธีการศึกษาแบบผสมผสาน (เก็บข้อมูลระหว่าง พ.ศ. 2564-2565) โดยปีที่ 1 เป็นการวิจัยเชิงปริมาณเพื่อสำรวจโครงสร้างครอบครัวและบริบททางสังคมของผู้ย้ายถิ่น ใช้แบบสอบถามที่สร้างขึ้นในการเก็บข้อมูลจากตัวอย่าง รวมทั้งสิ้น 503 ครัวเรือน ส่วนปีที่ 2 เป็นการศึกษาเชิงคุณภาพ ใช้การสัมภาษณ์เชิงลึก โดยเก็บข้อมูลจากการคัดเลือกกลุ่มตัวอย่าง ปีที่ 1 ที่สะดวกและยินดีให้ข้อมูลอีกครั้ง มีผู้เข้าร่วมโครงการทั้งสิ้น 17 ครัวเรือน ผลการศึกษาพบว่า แรงงานย้ายถิ่นที่เข้ามาทำงานในนิคมอุตสาหกรรมฯ ส่วนใหญ่มาจากภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีสถานภาพสมรสหรือมีครอบครัวแล้ว การดูแลครอบครัวยังคงตกเป็นภาระของแต่ละคนที่ต้องบริหารจัดการกันเองตามบริบทเงื่อนไขชีวิตที่แตกต่างกันไป บางครอบครัวส่งลูกกลับไปให้ปู่ย่าตายายเลี้ยงที่ต่างจังหวัด บางครอบครัวเลี้ยงดูกันเองและจ้างคนอื่นดูแลช่วงกลางวัน การย้ายถิ่นเป็นเหมือนวงจรชีวิตของผู้คนวัยแรงงานต่างจังหวัดที่มีความหวังด้านอาชีพการงานและการมีรายได้ที่ดีกว่าเดิม วิถีการย้ายถิ่นดังกล่าวได้ถูกผลิตซ้ำจากรุ่นสู่รุ่น ทำให้ภาคเกษตรต้องสูญเสียกำลังแรงงานวัยหนุ่มสาวรุ่นแล้วรุ่นเล่า ขณะที่ภาคอุตสาหกรรมจำเป็นต้องรับทรัพยากรมนุษย์ที่มีคุณสมบัติไม่สอดคล้องกับความต้องการในการพัฒนาอย่างแท้จริงข้อเสนอแนะชี้ให้มองการพัฒนาอย่างเป็นองค์รวมและหลากหลายมิติ รวมทั้งสร้างโอกาสและทางเลือกให้กับคนรุ่นใหม่อย่างมีคุณภาพ