การเข้าถึงสิทธิในงานลิขสิทธิ์กำพร้า

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาแนวคิด ทฤษฎี ความเป็นมาด้านลิขสิทธิ์ รวมทั้งหลักการทั่วไป เกี่ยวกับลิขสิทธิ์และลิขสิทธิ์กำพร้า 2) เพื่อศึกษามาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับการเข้าถึงสิทธิในงานลิขสิทธิ์ กำพร้าตามความตกลงระหว่างประเทศ กฎหมายของสหราชอาณาจักร และกฎหมายไทย 3) เพื่อวิเคราะห์และ เปรียบเทียบมาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับลิขสิทธิ์กำพร้าเพื่อขจัดอุปสรรคต่อการเข้าถึงสิทธิในงานลิขสิทธิ์ กำพร้าในบริบทแห่งความตกลงระหว่างประเทศ กฎหมายของสหราชอาณาจักร และประเทศไทย และ 4) เพื่อ นำผลการวิเคราะห์มาสังเคราะห์มาหาแนวทางในการปรับปรุงแก้ไขกฎหมายลิขสิทธิ์ที่เกี่ยวข้องกับลิขสิทธิ์ กำพร้าโดยใช้การวิจัยเชิงคุณภาพ งานลิขสิทธิ์กำพร้า หมายถึง งานสร้างสรรค์ที่ได้รับความคุ้มครองเป็นงานอันมีลิขสิทธิ์ แต่งานดังกล่าว ไม่ปรากฏชื่อเจ้าของลิขสิทธิ์ หรือระบุชื่อไว้แต่ไม่สามารถติดตามหาตัวเจ้าของลิขสิทธิ์หรือทายาทผู้ทรงสิทธิ์ ได้ ทั้งนี้ เมื่อได้ดำเนินการสืบค้นเพื่อหาตัวเจ้าของลิขสิทธิ์แล้ว จากผลการวิจัยพบว่า มีเพียงอนุสัญญาเบิร์น และความตกลงร่วมแห่งสหภาพยุโรป เลขที่ 28/2012 เท่านั้นที่บัญญัติรองรับสิทธิในงานลิขสิทธิ์กำพร้าโดย อนุสัญญาเบิร์นไม่ได้บัญญัติไว้โดยตรงแต่ได้กำหนดข้อสันนิษฐานให้หน่วยงานรัฐเป็นตัวแทนของผู้สร้างสรรค์ แต่ไม่มีหลักเกณฑ์การเข้าถึงสิทธิในงานดังกล่าว ขณะที่ความตกลงร่วมแห่งสหภาพยุโรปบัญญัติหลักเกณฑ์ การเข้าถึงงานลิขสิทธิ์กำพร้าไว้โดยตรงแต่มีผลใช้บังคับเฉพาะประเทศสมาชิกเท่านั้น ซึ่งสหราชอาณาจักร อนุวัติการเป็นกฎหมายภายในกำหนดหลักเกณฑ์การใช้ความพยายามในการสืบค้น โดยให้ผู้อำนวยการตรวจ สอบประจำสำนักสิทธิบัตร การออกแบบ และเครื่องหมายการค้ามีอำนาจพิจารณาอนุญาต หรือไม่อนุญาตให้ ใช้สิทธิ กำหนดค่าตอบแทนที่เป็นธรรม และกรณีที่ผู้ทรงสิทธิแสดงตนให้ปรากฏในภายหลังให้สถานะความ เป็นลิขสิทธิ์กำพร้าสิ้นสุดลงและให้มีอำนาจรับค่าตอบแทน หากไม่สามารถตกลงเรื่องค่าตอบแทนได้ให้ยื่น เรื่องต่อคณะกรรมการระงับข้อพิพาทด้านลิขสิทธิ์ ขณะที่พระราชบัญญัติลิขสิทธิ์ พ.ศ. 2537 และฉบับแก้ไข เพิ่มเติม พ.ศ. 2558 ของประเทศไทยไม่มีสภาพบังคับเกี่ยวกับงานลิขสิทธิ์กำพร้า จึงควรกำหนดมาตรการใน การสืบค้นโดยให้กรมทรัพย์สินทางปัญญาทำหน้าที่ประกาศโฆษณาหาตัวผู้สร้างสรรค์และลงระบบฐานข้อมูลในกรณีที่งานดังกล่าวไม่มีบุคคลใดมาแสดงตนให้ถือว่า งานนั้นเป็นงานลิขสิทธิ์กำพร้า ส่วนเงินค่าตอบแทน นั้นให้ผู้ใช้ประโยชน์วางเงินก่อนการใช้ประโยชน์ในอัตราที่เป็นธรรมต่อสำนักงานวางทรัพย์โดยไม่ตัดสิทธิ ของบุคคลผู้แสดงตนในภายหลังในการเจรจาค่าตอบแทนและเงื่อนไขการใช้ประโยชน์รวมถึงเสนอข้อพิพาท ขึ้นสู่กระบวนการพิจารณาในศาลเกี่ยวกับเงื่อนไขการใช้ประโยชน์และจำนวนค่าตอบแทนที่ได้ดำเนินการ มาก่อนนั้น