ผลกระทบและข้อเสนอทางเลือกเชิงนโยบายในการพัฒนาระบบการคุ้มครองทางสังคมเพื่อสร้างความเป็นธรรมแก่แรงงานนอกระบบของประเทศไทยภายหลังสถานการณ์โควิด-19 ผลกระทบและข้อเสนอทางเลือกเชิงนโยบายในการพัฒนาระบบการคุ้มครองทางสังคมเพื่อสร้างความเป็นธรรมแก่แรงงานนอกระบบของประเทศไทยภายหลังสถานการณ์โควิด-19
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอผลกระทบจากสถานการณ์โควิด-19 ที่เพิ่มความเหลื่อมล้ำแก่แรงงานนอกระบบของประเทศไทย ภายใต้แนวคิดการช่วยเหลือแรงงานนอกระบบบนฐานคิดความยุติธรรม ทางสังคมและการคุ้มครองทางสังคม และเสนอทางเลือกเชิงนโยบายในการพัฒนาระบบการคุ้มครองทางสังคมเพื่อสร้างความเป็นธรรมแก่กลุ่มแรงงานนอกระบบ พบว่า แรงงานนอกระบบได้รับผลกระทบ เช่น การพักงาน และการถูกให้ออกจากงานจึงยิ่งทำให้แรงงานนอกระบบไม่มีศักยภาพในการประกันตนตามโครงสร้างระบบประกันสังคมเดิมของรัฐ สำหรับการช่วยเหลือแรงงานนอกระบบ พบว่า แนวคิดมีจุดเน้นสร้างระบบสวัสดิการทางสังคมที่ภาครัฐเป็นผู้ให้ความช่วยเหลือแก่แรงงานนอกระบบที่เป็นกลุ่มเปราะบางในสังคม และพัฒนาระบบการประกันสังคมใหม่ที่แรงงานมีความสามารถร่วมสมทบเงินได้ ข้อเสนอแนะในการพัฒนาทางเลือกเชิงนโยบาย ได้แก่ 1) ระบบการช่วยเหลือ ประกอบด้วย การให้เงินช่วยเหลือ การจ้างทำงานระยะสั้นร่วมกับสถานประกอบการ และการ Up-skill และ Re-skill แก่แรงงาน 2) การจัดสวัสดิการสังคมเฉพาะสำหรับแรงงานนอกระบบ โดยให้รัฐบาลมีหน้าที่จัดสวัสดิการสังคมแทนนายจ้างเป็นหลักและให้แรงงานร่วมจ่ายค่าประกันตนในรูปแบบทวิภาคี 3) การสร้างระบบการจัดบริการเพื่อช่วยเหลือแรงงานนอกระบบในรูปแบบไตรภาคีโดยความร่วมมือของรัฐบาล เอกชน และภาคประชาชนกรณีแรงงานอยู่ในภาวะความเสี่ยง เช่น บริการการเข้าถึงอาหาร และยา และ 4) การขยายโครงข่ายความปลอดภัยทางสังคม โดยกระจายอำนาจให้องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น เช่น การจัดตั้งกองทุนประกันสังคมชุมชนเพื่อให้แรงงานนอกระบบเข้าถึงเงินทดแทนและสิทธิอื่นตามสิทธิประกันสังคมระดับพื้นที่ได้
Article Details
เอกสารอ้างอิง
กรมพัฒนาสังคมและสวัสดิการ กระทรวงแรงงาน. (2560). ยุทธศาสตร์ 20 ปี ประจำปี พ.ศ. 2560-2579. สืบค้น 10 มกราคม 2566, จาก https://dsdw.go.th/Data/ContenttableFiles/Files/nnv0pkli.pdf.
กระทรวงแรงงาน. (2565). เงื่อนไขการรับประโยชน์ทดแทน ผู้ประกันตนมาตรา 40. สืบค้น 10 มกราคม 2566, จาก https://lb.mol.go.th/%E0%B9%80%B2-40.
กระทรวงแรงงาน. (2565). หลักเกณฑ์และเงื่อนไข. สืบค้น 10 มกราคม 2566, จาก https://lb.mol.go.th.
กฤษฎา ธีระโกศลพงศ์. (2564). การคุ้มครองทางสังคม: มาตรการของรัฐบาลไทยในการสนองตอบวิกฤติการณ์โควิด-19, วารสารธรรมศาสตร์, 40 (1), 10-58.
กฤษฎา ธีระโกศลพงศ์. (2565). สถานะองค์ความรู้ปัจจุบันและทิศทางในอนาคตของนโยบายสังคม: การพัฒนาระบบการคุ้มครองทางสังคมเพื่อส่งเสริมความกินดีอยู่ดีและลดความขัดแย้งทางสังคม, วารสารธรรมศาสตร์, 41(1), 1-37.
กันต์ ธีระพงษ์, อุษณีย์ ศรีจันทร์, อลงกรณ์ ฉลาดสุข. (2564). ความคุ้มครองทางสังคมแรงงานนอกระบบ. สืบค้น 28 ธันวาคม 2565, จาก https://tdri.or.th/2022/04/social-protection-informal-worker-th/.
คณะกรรมการกลั่นกรองการใช้จ่ายเงิน สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2563). แผนการฟื้นฟูเศรษฐกิจและสังคมจากผลกระทบของไวรัสโควิด-19 และโครงการภายใต้กรอบวงเงิน 4 แสนล้านบาท ตาม พ.ร.ก.กู้เงินฯ 1 ล้านล้านบาท (รอบที่ 1). สืบค้น 28 ธันวาคม 2565, จาก http://thaime.nesdc.go.th/.
คณะกรรมการกลั่นกรองการใช้จ่ายเงิน สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2563). แผนการฟื้นฟูเศรษฐกิจและสังคมจากผลกระทบของไวรัสโควิด-19 และโครงการภายใต้กรอบวงเงิน 4 แสนล้านบาท ตาม พ.ร.ก.กู้เงินฯ 1 ล้านล้านบาท (รอบที่ 2). สืบค้น 28 ธันวาคม 2565, จาก http://thaime.nesdc.go.th/.
ประทีป ธนกิจเจริญ. (2566). ภัยโควิด19เปลี่ยนวิกฤตเป็นความยั่งยืนของชุมชน. สืบค้น 10 มกราคม 2566, จาก https://www.nationalhealth.or.th/en/node/2234.
ประกาศสถานการณ์ฉุกเฉินในทุกเขตท้องที่ทั่วราชอาณาจักร. (2563, 25 มีนาคม). ราชกิจจานุเษกษา. เล่ม 137.
ปิยฤดี ไชยพร. (2556). ข้อความคิดว่าด้วยความยุติธรรมทางสิ่งแวดล้อมที่เป็นฐานคิดด้านสิทธิชุมชน. ใน วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรดุษฎีบัณฑิต. กรุงเทพฯ: จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
มณฑลี กปิลกาญจน์ และวันใหม่ นนท์ฐิติพงศ์. (2566). แรงงานนอกระบบ: ผลกระทบและความท้าทายในยุคCOVID-19. สืบค้น 2 มกราคม 2566, จาก https://www.bot.or.th/Thai/ResearchAndPublications/articles/Pages/Article_30Mar2021.aspx.
ศูนย์วิจัยเกียรตินาคินภัทร. (April 21, 2021). เจาะลึกความเหลื่อมล้ำไทย แก้ได้ไหม แก้อย่างไร. สืบค้น 2 มกราคม 2566, จาก https://media.kkpfg.com/document/2021/Apr/KKP%20Research_%.
สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย. (2564). โครงการการออกแบบระบบการประกันสังคมที่รองรับการเปลี่ยนแปลง ของรูปแบบการทำงานในอนาคต (รายงานฉบับสมบูรณ์). กรุงเทพฯ: สถาบันวิจัยเพื่อการพัฒนาประเทศไทย.
สมเกียรติ วันทะนะ. (2551). อุดมการณ์ทางการเมืองร่วมสมัย. (พิมพ์ครั้งที่ 2). กรุงเทพฯ: เอส พี วี การพิมพ์.
สฤษี อาชวานันทกุล. (2564). ความยุติธรรม. (พิมพ์ครั้งที่ 5). กรุงเทพฯ: ซอลท์ พัชลิชชิ่ง.
สำนักงานประกันสังคม. (2563). กฎหมายและระเบียบ. สืบค้น 10 มกราคม 2566, จาก https://www.sso.go.th.
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2563). การรับมือสถานการณ์วิกฤตการระบาดของโควิด-19 ของประเทศไทยและต่างประเทศ. วารสารเศรษฐกิจและสังคม, 57(2), 20-35.
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2563). รายงานภาวะสังคมไทย (Social Situation and Outlook) ไตรมาสหนึ่ง ปี 2563 ปีที่ 18 ฉบับที่ 2 เดือนพฤษภาคม. สืบค้น 3 กุมภาพันธ์ 2566, จาก http://social.nesdc.go.th/social/Portals/0/Documents/20Q2_2563_07012021_2346.pdf.
สำนักแรงงานนอกระบบ สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2562). สรุปผลที่สำคัญการสำรวจแรงงานนอกระบบ พ.ศ.2562. สืบค้น 28 ธันวาคม 2565, จาก https://www.nso.go.th/sites/2014en/Survey/social/labour/informalEmployment/2019/2562_workerOutSum.pdf.
สำนักแรงงานนอกระบบ สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2563). สรุปผลที่สำคัญการสำรวจแรงงานนอกระบบ พ.ศ.2563. สืบค้น 28 ธันวาคม 2565, จาก https://www.nso.go.th/sites/2014en/Survey/social/labour/informalEmployment/2020/PocketBook2020.pdf.
สำนักแรงงานนอกระบบ สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2564). สรุปผลที่สำคัญการสำรวจแรงงานนอกระบบ พ.ศ.2564. สืบค้น 28 ธันวาคม 2565, จาก https://www.nso.go.th/sites/2014/DocLib13/%Informal_work_force/2564/summary_64.pdf.
สำนักแรงงานนอกระบบ สำนักงานสถิติแห่งชาติ. (2565). สรุปผลที่สำคัญการสำรวจแรงงานนอกระบบ พ.ศ. 2565. สืบค้น 28 ธันวาคม 2565, จาก https://www.nso.go.th/sites/2014/DocLib13/Informal_work_force/2565/summary_65.pdf.
เสาวณี จันทะพงษ์ และนฤภร เลิศวิทวัสชัย. (2663). การคุ้มครองทางสังคม: บทเรียนของต่างประเทศ. สืบค้น 28 ธันวาคม 2565, จาก https://www.bot.or.th/Thai/ResearchAndPublications/DocLib_/Article_04Aug2020.pdf.
อุปลัทธิ์ กอวัฒนสกุล. (2565). โจทย์แรงงานนอกระบบในไทย ความเหลื่อมล้ำ ค่าแรง และความเสี่ยง. สืบค้น 28 ธันวาคม 2565, จาก https://www.prachachat.net/breaking-news/news-849881.
Ariyapruchya, Kiatipong, Nair, Arvind,Yangharry, Nairjudy, Moroz, Edmund. (2020). The Thai economy: COVID-19, poverty, and social protection. Retriveved April 28, 2020, from https://blogs.worldbank.org/eastasiapacific/thai-economy-covid-19-poverty-and-social-protection.
Cook S, Karen and Hegtvedt A, Karen. (1983). Distributive Justice, Equity, and Equality, Annual Review of Sociology, 9(1983), 217-241. https://doi.org/10.1146/annurev.so.09.080183.001245.
Jasso, Guillermina. (1980). A NEW THEORY OF DISTRIBUTIVE JUSTICE. American Sociological Review, 45 (February), 3-32. https://doi.org/10.2307/2095239.
ILO. (2020). Covid-19 labour market impact assessment in Thailand. Working Paper. Bangkok: ILO Regional Office for Asia and the Pacific.
Munro, L. (2011), A Literature Review on Trade and Informal Labour Markets in Developing Countries, OECD Trade Policy Working Papers, No. 132. OECD Publishing. http://dx.doi.org/10.1787/5kg3nh4xwxr0-en.
R. Gaston, Gelos. (2020). Monetary and Financial Policy Responses for Emerging Market and Developing Economies, Special Series on COVID-19, (Research report). Monetary and Capital Markets Department (MCMMP), IMF: n.p.
Razavi, Shahr , Behrendt, Christina , Bierbaum, Mira , Orton, Ian , Tessier, Lou . (2020). Reinvigorating the social contract and strengthening social cohesion: Social protection responses to COVID-19. International Social Security Review, 73(3), 55-80. https://doi.org/10.1111/issr.12245.
United Nations Thailand. (2020). Covid-19 Social Impact Assessment. Oxford: Oxford Policy Management Limited.
