ประชาธิปไตยไทยนิยม Thai Popular Democracy

บทคัดย่อ

                   บทความวิชาการเรื่อง “ประชาธิปไตยไทยนิยม” เป็นบทความที่มีวัตถุประสงค์เพื่ออธิบายความหมายและลักษณะสำคัญของระบอบประชาธิปไตยในรูปแบบต่างๆ อาทิ ประชาธิปไตยทางตรง ประชาธิปไตยตัวแทน กึ่ง ประชาธิปไตย (หรือประชาธิปไตยครึ่งใบ ที่คนไทยนิยมใช้เรียกระบอบเผด็จการอำนาจนิยม) รวมทั้งระบอบการเมืองที่มีการนำเสนอโดยผู้นำทางการเมืองของประเทศไทยปัจจุบัน (พ.ศ. 2561) ว่า “ระบอบประชาธิปไตยไทยนิยม” ทั้งนี้เพื่อให้สามารถทำความเข้าใจแนวคิดเกี่ยวกับระบอบการเมืองในชื่อดังกล่าวว่ามีความหมายอย่างไร และได้รับการวิพากษ์วิจารณ์จากภาคส่วนต่างๆในสังคมไทยอย่างไร ทั้งนี้เพื่อให้สามารถวิเคราะห์แนวโน้มของระบอบประชาธิปไตยของไทยในอนาคตข้างหน้าว่าเรากำลังจะเดินไปในทิศทางใด

                   ระบอบประชาธิปไตยทางตรงในยุคคลาสสิคได้ถือกำเนิดขึ้นหลายร้อยปีก่อนคริสต์ศักราชในนครรัฐกรีก โดยการเปิดโอกาสให้พลเมืองทุกคนได้มีส่วนร่วมในการปกครองตนเอง หลังจากนั้นในราวคริสต์ศตวรรษที่ 18 และ 19 ระบอบประชาธิปไตยตัวแทนจึงถือกำเนิดขึ้นซึ่งเราเรียกว่ากระแสคลื่นลูกที่หนึ่ง โดยเฉพาะประชาธิปไตยใน สหราชอาณาจักร สหรัฐอเมริกา และฝรั่งเศส เป็นต้น ต่อมากระแสคลื่นลูกที่สองได้เกิดขึ้นในช่วงหลังสงครามโลกครั้งที่สองจนกระทั่งถึงต้นทศวรรษ 1960 ผลของสงครามโลกครั้งที่สอง ทำให้ประเทศที่พ่ายแพ้สงครามถูกทำให้เป็นประชาธิปไตย ไม่ว่าจะเป็นเยอรมนีตะวันตก อิตาลี และญี่ปุ่น และพันธมิตรยุโรปตะวันตกในระหว่างสงคราม  รวมทั้งประเทศเกิดใหม่อย่างอิสราเอล และประเทศที่ได้รับเอกราชจากการตกเป็นอาณานิคมของมหาอำนาจในอดีตโดยเฉพาะอังกฤษ ได้แก่ อินเดีย เป็นต้น

                     กระแสคลื่นลูกที่สามของการทำให้เป็นประชาธิปไตยเริ่มต้นในปี ค.ศ. 1974 และต่อเนื่องไปจนถึง ค.ศ. 1991 โดยปัจจัยสำคัญคือการสิ้นสุดของการปกครองโดยเผด็จการฝ่ายขวาในประเทศยุโรปตอนใต้ อาทิ กรีซ โปรตุเกส และสเปน ในทศวรรษ 1970 และในบรรดาประเทศละตินอเมริกา ในช่วงทศวรรษ 1980 ติดตามด้วยการล่มสลายของสหภาพเวียตและบรรดาประเทศบริวาร โดยเฉพาะในยุโรปตะวันออก ในช่วงปลายของทศวรรษ 1980 ภายใต้กระแสคลื่นลูกที่สามนี้ หลายประเทศในหลายทวีปต่างปรับเปลี่ยนไปสู่ประชาธิปไตยใหม่ เหลือเพียงไม่กี่ประเทศที่ยังเป็น “ประชาธิปไตยครึ่งใบ” หรือ “กึ่งประชาธิปไตย” ซึ่งรวมถึงประเทศไทยด้วย 

              โดยในสถานการณ์ทางการเมืองปัจจุบัน มีการกล่าวขานนามของระบอบการเมืองแบบใหม่ว่า “ประชาธิปไตยไทยนิยม” ซึ่งคงไม่ต่างอะไรจากคำกล่าวขานในอดีตที่เรียกว่า ประชาธิปไตยแบบไทยๆ หรือประชาธิปไตยจำแลงนั่นเอง การเมืองของประเทศไทยยังอยู่ในวังวนระหว่างเผด็จการกับประชาธิปไตย ในขณะที่โลกพัฒนาการไปข้างหน้าและประเทศส่วนใหญ่ต่างก้าวไปสู่ประชาธิปไตยที่สมบูรณ์มากขึ้น ประเทศไทยกำลังติด “กับดัก”ของตนเอง โดยย่ำเท้าอยู่กับที่ระหว่างประชาธิปไตยครึ่งใบกับประชาธิปไตยจำแลงที่แปลงกายด้วยนามที่ไพเราะว่า “ประชาธิปไตยไทยนิยม”ทำให้ประเทศไทยได้กลายเป็นประเทศที่ล้าหลังและตกต่ำลงอย่างน่าใจหาย และไม่อาจฟื้นตัวได้ในระยะเวลาอันใกล้นี้