“ศาลเจ้าแสงธรรม” จากทุนทางวัฒนธรรมจีนสู่แนวทางในการจัดกิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงศรัทธา
คำสำคัญ:
ศาลเจ้าแสงธรรม ทุนวัฒนธรรมจีน การท่องเที่ยวเชิงศรัทธา สายมู ภูเก็ตบทคัดย่อ
บทความวิชาการฉบับนี้มุ่งเน้นการศึกษาศักยภาพทุนทางวัฒนธรรมจีนและแนวทางการพัฒนาในการจัดกิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงศรัทธาของศาลเจ้าแสงธรรม จังหวัดภูเก็ต จากการประเมินศักยภาพองค์ประกอบการท่องเที่ยว (5A) เกี่ยวกับสิ่งดึงดูดใจ การเข้าถึงแหล่งท่องเที่ยว กิจกรรมการท่องเที่ยว สิ่งอำนวยความสะดวก และที่พักของศาลเจ้าแสงธรรม ผลการศึกษาแสดงให้เห็นว่าศาลเจ้าแห่งนี้มีคุณสมบัติในการเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงศรัทธาซึ่งเป็นไปตามองค์ประกอบการท่องเที่ยว (5A) เมื่อวิเคราะห์ SWOT Analysis พบว่า ศาลเจ้าแสงธรรมมีทุนวัฒนธรรมจีนฮกเกี้ยน ที่สะท้อนอัตลักษณ์ความเป็นท้องถิ่นภูเก็ต ซึ่งสามารถนำไปต่อยอดในการวางแผนบริหารจัดการการพัฒนาสู่การเป็นสถานที่ท่องเที่ยวเชิงศรัทธาได้
การจัดการท่องเที่ยวเชิงศรัทธา (ท่องเที่ยวสายมู) โดยดึงทุนวัฒนธรรมจีนฮกเกี้ยนอันเป็นเอกลักษณ์ของศาลเจ้าแสงธรรมมาใช้ในการออกแบบกิจกรรมสัมผัสประสบการณ์ผ่านอายตนะ 6 นั้น เป็นการเพิ่มมูลค่าต้นทุนทางวัฒนธรรมจีนในท้องถิ่น โดยรูปแบบกิจกรรมแบ่งตามประสาทสัมผัสทั้ง 6 อาทิ การสัมผัสทางตาผ่านการชมสถาปัตยกรรมและจิตรกรรมฝาผนัง การสัมผัสทางหูผ่านการได้ยินเสียง “บักฮื้อ” ในการสวดมนต์ การสัมผัสทางลิ้นผ่านการชิมชาสมุนไพรจีน การสัมผัสทางจมูกผ่านการดมน้ำมันตะเกียงอโรมาไม้หอม การสัมผัสทางกายผ่านการตัดกระดาษติดของไหว้เจ้า และการสัมผัสทางใจผ่านการฟังตำนานหรือเรื่องเล่าจากนักสื่อความหมาย บทความนี้แสดงให้เห็นว่า ศาลเจ้าแสงธรรมมีศักยภาพในการเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงศรัทธา มีจุดแข็งและโอกาสที่เหมาะสมกับการจัดการท่องเที่ยวเชิงศรัทธาผ่านอายตนะ 6 ที่เป็นสื่อกลางในการสร้างการรับรู้ ตระหนักถึงคุณค่า และมูลค่า อันนำไปสู่การสืบสานทุนทางวัฒนธรรมจีนฮกเกี้ยนในจังหวัดภูเก็ตให้ยั่งยืนด้วยการขับเคลื่อนของชุมชน ถือเป็นการกระตุ้นเศรษฐกิจของจังหวัดภูเก็ตที่เปี่ยมด้วยวัฒนธรรมอันโดดเด่น
เอกสารอ้างอิง
กานดา เต๊ะขันหมาก. (2564). การพัฒนารูปแบบการส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมโดยใช้ชุมชนเป็นฐานในการจัดการของชุมชนมอญ ตําบลไทรน้อย อําเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา. วารสารรัชต์ภาคย์. 15(43), 166-182.
ขวัญชนก สุวรรณพงศ์. (2564). พฤติกรรมการท่องเที่ยวเชิงพุทธศาสนาในจังหวัดภูเก็ตของนักท่องเที่ยวชาวไทย. วารสารมนุษยศาสตร์และสังศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชพฤกษ์. 7(3), 113-128.
เชิดชัย อ๋องสกุล และพระครูใบฎีกาศักรินทร์ สิริภทฺโท. (2567). แนวทางการพัฒนาศักยภาพเส้นทางการท่องเที่ยวเชิงศรัทธาผ่านมิติความศรัทธาและความเชื่อสมเด็จเจ้าแห่งลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลา. Asian Journal of Traditional and Innovative Arts and Textiles. 3(1), 69-85.
เชิญขวัญ ขำเปรม และศุศราภรณ์ แต่งตั้งลำ. (2568). การพัฒนาเส้นทางการท่องเที่ยวเชิงจิตวิญญาณเชื่อมโยงวิถีความเชื่อไทยเพื่อส่งเสริมซอฟต์พาวเวอร์ จังหวัดสิงห์บุรี. วารสารสหวิทยาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์. 8(5), 2313-2328.
ธนาวดี ปิ่นประชานันท์, ชมพูนุท ภาณุภาส และจุฑาธิปต์ จันทร์เอียด. (2565). การพัฒนากิจกรรมการท่องเที่ยวเชิงสร้างสรรค์เพื่ออนุรักษ์วัฒนธรรมกลุ่มชาติพันธุ์อูรักลาโวยจ ในพื้นที่เกาะลันตา จังหวัดกระบี่. วารสารศิลปการจัดการ. 6(3), 1348-1368.
ประพนธ์ เล็กสุมา และพิทักษ์ ศิริวงศ์. (2565). การพัฒนาเส้นทางการท่องเที่ยวอย่างรับผิดชอบเพื่อรองรับนักท่องเที่ยวกลุ่มองค์กรในภูมิภาคตะวันตก. วารสารศิลปการจัดการ. 6(4), 2082-2106.
ปวีณา งามประภาสม. (2567). การท่องเที่ยวเชิงศรัทธาโดยชุมชนในยุคดิจิทัล: ฉากทัศน์ในการปรับตัวสำหรับนักท่องเที่ยวสายมูเตลู. วารสารสังคมศาสตร์เพื่อการพัฒนาท้องถิ่น. 8(4), 374-383.
ปาริฉัตร ศรีหะรัญ. (2568). เปิดพิกัดลับ มูเตลูที่เมืองคอน : ความเชื่อ ศรัทธา และการตลาด. วารสารสังคมศาสตร์วิชาการ. 18(พิเศษ), 68-80.
พัทธนันท์ อธิตัง, เตชิตา สุทธิรักษ์, กุลวดี จันทร์วิเชียร, วิสุตร์ เพชรรัตน์ และวราพร กาญจนคลอด (2567). การท่องเที่ยวสายมูเตลู: วัดเจดีย์(ไอ้ไข่) จังหวัดนครศรีธรรมราช.วารสารวิทยาการจัดการ.11(1), 244-253.
พรเพ็ญ คงหน่วย, อุษณา พิมพร, พิมพ์ชนก ขัติยะ, มุทิตา เทพบางจาก, สโรชา แซ่ตัน, อาภานุช จันแพทย์รักษ์, นภัทร เอกจริยกร, อภิชาต พลประเสิรฐ และศิริก้อย ชุตาทวีสวัสดิ์. (2567). การพัฒนาชุดกิจกรรมศิลปะเพื่อส่งเสริมอัตลักษณ์ความเชื่อในชุมชนเยาวราช. วารสารมนุษยสังคมปริทัศน์ (มสป.). 26(1), 127-141.
พระมหาจำนงค์ สิริวณฺโณ (ผมไผ), ทองคำ ดวงขันเพ็ชร และอริย์ธัช เลิศรวมโชค. (2567). บั้งไฟพญานาค: คติ ความเชื่อ ศรัทธา สู่การยกระดับการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์วิถีชีวิตชุมชนในจังหวัดหนองคาย. วารสารปัญญาปณิธาน. 9(2), 307-320.
เมทิกา พ่วงแสง และเพ็ญพิมพ์ พวงสุวรรณ. (2566). ความเชื่อ ความศรัทธา ที่สนับสนุนการท่องเที่ยวในพื้นที่จังหวัดพัทลุง. วารสารศิลปศาสตร์. 4(2), 58-71.
สมภพ ยี่จอหอ. (2567). 5ส. 6สัมผัส: คู่มือเพื่อการสร้างสรรค์ประสบการณ์ท่องเที่ยวท้องถิ่นและการท่องเที่ยวโดยชุมชนอย่างลึกซึ้ง. เชียงใหม่ : วนิดาการพิมพ์.
สุธิรา ปานแก้ว และประสพชัย พสุนนท์. (2566). องค์ประกอบด้านการท่องเที่ยวและแรงจูงใจที่ส่งผลต่อความตั้งใจท่องเที่ยวไหว้พระสักการะศาลเจ้าของนักท่องเที่ยวกลุ่มเจเนอเรชั่นวายในจังหวัดสงขลา. วารสารมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์. 17(1), 175-186.
สำนักงานสภาพัฒนาการเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ. (2568). แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ ฉบับที่ 13 (พ.ศ. 2566–2570). สืบค้นเมื่อ 2 มีนาคม 2568. จาก https://www.nesdc.go.th/wp-content/themes/plant3-child/assets/pdf/13/article_file_20230307173518.pdf
สำนักเลขาธิการนายกรัฐมนตรี. (2568). ยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี (พ.ศ. 2561-2580). สืบค้นเมื่อ 2 มีนาคม 2568. จาก https://www.ratchakitcha.soc.go.th/DATA/PDF/2561/A/082/T_0001.PDF
อนุสรา อินนุ่น, อาภาภรณ์ สุขหอม และกิจฐเชต ไกรวาส. (2568). พฤติกรรมการทองเที่ยวเชิงวัฒนธรรมของนักท่องเที่ยว : กรณีศึกษา วัดยางใหญ่ (ตาพรานบุญ) จังหวัดนครศรีธรรมราช. วารสารรัฐประศาสนศาสตร์และนิติศาสตร์. 2(1), 67-79.
ไอราวัณ ผลขำทอง และปวริศา เลิศวิริยะประสิทธิ์. (2568). พฤติกรรมและแรงจูงใจของนักท่องเที่ยวชาวไทยในการเดินทางท่องเที่ยวเชิงศาสนาเทวาลัยพระพิฆเนศ เขตห้วยขวาง จังหวัดกรุงเทพมหานคร. วารสารวิจัยวิทยาการจัดการ. 9(2), 312-325.
Dickman, S. (1996). Tourism: An Introductory Text. Sydney: Hodder Education.
SEA Bridge. (2568). รวม 24 อ๊าม-ศาลเจ้าภูเก็ต ขอพรเด็ด เอาใจสายบุญ2021. สืบค้นเมื่อ 15 กุมภาพันธ์ 2568. จาก https://www.seabridge.space/content/24-chinese-shrines-you-must-visit-in-phuket
Yanmi Wang และจันทร์สุดา ไชยประเสริฐ. (2566). ความเชื่อและพิธีกรรมของศาลเจ้าจีนฮกเกี้ยน : กรณีศึกษา ตําบลตลาดเหนือ อําเภอเมือง จังหวัดภูเก็ต. การประชุมวิชาการและนําเสนอผลงานวิจัยระดับชาติ ครั้งที่ 5 วันที่ 3 เมษายน พ.ศ. 2566. 345-353.
