การปฏิบัติธรรมตามแนวธรรมคีตะของสำนักปฏิบัติธรรม ธรรมสถานพุทธะมหาเมตตา อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาการปฏิบัติธรรมในคัมภีร์พระพุทธ
ศาสนาเถรวาท 2) เพื่อศึกษาการปฏิบัติธรรมตามแนวธรรมคีตะของสำนักปฏิบัติธรรม ธรรมสถานพุทธะมหาเมตตา อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา 3) เพื่อวิเคราะห์นำเสนอรูปแบบการปฏิบัติธรรมตามแนวธรรมคีตะของสำนักปฏิบัติธรรม ธรรมสถานพุทธะมหาเมตตา อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา ในการวิจัยครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ แบบวิจัยเอกสาร โดยมีการสัมภาษณ์พระอาจารย์เจ้าสำนักปฏิบัติธรรมและพระวิปัสสนาจารย์ประจำสำนักปฏิบัติธรรม 4 รูปผู้ปฏิบัติธรรมที่ผ่านคอร์สปฏิบัติแบบเข้มข้น 15 ท่าน รวมผู้ทรงคุณวุฒิและผู้ปฏิบัติธรรม 20 รูป/คน

            ผลการวิจัยพบว่า รูปแบบการปฏิบัติธรรมตามแนวธรรมคีตะของสำนักปฏิบัติธรรม ธรรมสถานพุทธมหาเมตตา อำเภอบางปะอิน จังหวัดพระนครศรีอยุธยานั้น เป็นการปฏิบัติธรรมตามแนวสติปัฏฐานสี่ โดยอาศัยอารมณ์สมถกรรมฐาน 3 อารมณ์หลัก คือ เมตตาพรหมวิหาร และอนุสสติ 2 คือ พุทธานุสสติ และอุปสมานุสสติ มีธรรมคีตะเป็นเครื่องประกอบการบริกรรมภาวนา ด้วยการเจริญสติสัมปชัญญะทุกอิริยาบถ มีการกำหนดวิธีปฏิบัติ 3 ขั้นตอนหลักใหญ่ ดังนี้ 1) หลักการปฏิบัติ มีสติสัมปชัญญะบนฐานของอิริยาบถ มีเมตตาพรหมวิหารเป็นเครื่องบริกรรมอบรมจิต มีพุทธานุสสติ และอุปสมานุสสติ ประกอบธรรมคีตะเป็นเครื่องบริกรรมเจริญภาวนากระทำให้เกิดผลของการเกิดสติ สมาธิ และปัญญาญาณ 2) วิธีการปฏิบัติ ผู้ปฏิบัติจะต้องมีสติระลึกรู้มีสัมปชัญญะการรู้ตัวทั่วพร้อมทุกอิริยาบถ อาศัยการแผ่เมตตาประกอบธรรมคีตะเพื่อขัดเกลาจิตของผู้ปฏิบัติให้อ่อนโยนควรค่าแก่งานกรรมฐาน อาศัยพุทธานุสสติประกอบธรรมคีตะเพื่อสร้างสภาวธรรมมีความปราโมทย์ในธรรม เป็นต้น อาศัยอุปสมานุสสติ เพื่อให้ผู้ปฏิบัติได้สัมผัสความสงบที่เกิดจากความสงบของกิเลสทั้งปวง และ 3) ผลการปฏิบัติ ผู้ปฏิบัติจะได้รับผลของการเจริญสติสัมปชัญญะอันมีการเจริญเมตตาประกอบธรรมคีตะ คือ ความอ่อนโยนผ่อนคลายของจิตจากความทุกข์เป็นเบื้องต้น การเจริญพุทธานุสสติประกอบธรรมคีตะ มีผลย่อมทำให้ผู้ปฏิบัติมีความปราโมทย์และปีติในธรรม อุปสมานุสสติ มีผลย่อมทำให้ผู้ปฏิบัติเกิดปัสสัทธิความสงบอันเกิดจากการเข้าไปสัมผัสจิตที่สงบจากกิเลสทั้งปวง