การเป่าปี่ประกอบลำผู้ไทย

บทคัดย่อ

บทความนี้มีความมุ่งหมายเพื่อศึกษาการเป่าปี่ประกอบลำผู้ไทย ผลการศึกษาพบว่าการเป่าปี่ ผู้เป่าถือปี่ด้วยมือทั้งสองข้างให้ปี่อยู่ในแนวตั้งและเอียงเล็กน้อย โดยใช้มือซ้ายหรือมือขวาไว้ด้านบนหรือล่างก็ได้ มือบนใช้นับเพียงสองนิ้ว คือ ใช้นิ้วชี้ปิดรูบนสุดและนิ้วกลางปิดรูถัดมา ส่วนมือล่างใช้นิ้วชี้ นิ้วกลาง และนิ้วนาง ปิดรูที่เหลือถัดลงมาตามลำดับ ใช้ปากอมเลาปี่ส่วนที่เป็นลิ้นของปี่เข้าไปในปาก และเป่าลมออกตามเสียงที่ต้องการ ทำนองปี่ที่เป่าประกอบลำผู้ไทย เป็นทำนองสั้นๆ มีวรรคเดียว เทียบได้กับลักษณะทางดนตรีสากล คือ ออสตีนาโต (ostinato) โดยปรกติแล้วการเป่าปี่ประกอบลำผู้ไทยต้องมีแคนเป่าประกอบด้วย ซึ่งเป็นทำนองสั้น ๆ เช่นเดียวกัน ต่างกันที่ปี่มีกระแสเสียง (tone color) ที่สูง เล็กแหลม แนวนอน และทำเสียงในลักษณะออดอ้อน ส่วนแคนนั้นมีเสียงนุ่มนวลอ่อนหวาน มีทั้งทำนองแนวนอนและแนวตั้ง แคนและปี่เป่านำขึ้นก่อน แล้วหมอลำจึงร้องตามเข้ามา หมอลำขึ้นจังหวะสุดท้ายประโยคของปี่และแคน การเป่าเสียงออดอ้อนทำให้เกิดความไพเราะ และเป็นที่ประทับใจผู้ฟัง ผู้เป่าปี่ผู้ไทยที่ดีคือต้องรู้จักฉันทลักษณ์ ประโยค และวรรคตอนของกลอนลำ