การสร้างสรรค์ชุดการแสดง “ระบำยันแย่”

บทคัดย่อ

ยันแย่เป็นการละเล่นพื้นบ้านของชาวชองในจังหวัดจันทบุรีที่สะท้อนให้เห็นถึงวิถีการดำเนินชีวิตของชุมชนท้องถิ่น มีจุดประสงค์เพื่อการรื่นเริง การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมา การสืบทอด องค์ประกอบการแสดงและวิธีการแสดงยันแย่ เพื่อนำมาสู่กระบวนการสร้างสรรค์ชุดการแสดงระบำยันแย่ วิธีการศึกษา ผู้วิจัยได้ศึกษาข้อมูลจากเอกสาร หนังสือ ตำรา งานวิจัยที่เกี่ยวข้อง การสัมภาษณ์ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องจากแหล่งข้อมูลต่าง ๆ เกี่ยวกับประวัติความเป็นมา อัตลักษณ์ของชาวชอง การสืบทอดการแสดง ความผูกพันของยันแย่กับวิถีชีวิตชาวชอง องค์ประกอบของการแสดง ลักษณะการแต่งกายและวิธีการแสดง โดยแบ่งกลุ่มการสัมภาษณ์ออกเป็น 2 กลุ่ม คือ กลุ่มผู้ทรงคุณวุฒิ และกลุ่มภูมิปัญญาท้องถิ่นศิลปะการแสดงยันแย่ มีการกำหนดหลักเกณฑ์ของผู้ให้ข้อมูลทั้งสองกลุ่มที่ชัดเจน การสร้างเครื่องมือแบบสัมภาษณ์ พร้อมทั้งมีการตรวจสอบเครื่องมือและข้อมูล ตลอดจนการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้เพื่อนำข้อมูลความรู้มาสร้างสรรค์ขึ้นเป็นชุดการแสดง ระบำยันแย่ ผลการวิจัย พบว่ายันแย่เป็นการแสดงของชาวชองที่อาศัยอยู่ในหมู่ที่ 4 ตำบลคลองพลู อำเภอเขาคิชกุฏ จังหวัดจันทบุรี แต่เดิมใช้สำหรับการร้องกล่อมเด็ก ผู้ร้องจะร้องเป็นภาษาชอง เนื้อหาของบทร้องเป็นเรื่องราวเกี่ยวกับวิถีชีวิตความเป็นอยู่ การทำมาหากินของชาวชองที่มีการสอดแทรกข้อคิด ปรัชญา คำสอน ความเชื่อในสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่นับถือ ใช้วิธีการร้องแบบด้นสด ๆ ตามประสบการณ์และจินตนาการของตนเอง ในลักษณะเชิงการเกี้ยวพาราสีกันของหนุ่มสาวชาวชอง ในปัจจุบันใช้เครื่องดนตรี มีกลอง กรับและฉิ่ง ลักษณะของท่ารำเป็นการส่ายมือสองแขนขึ้นลงตามจังหวะของการย่ำเท้า ผู้วิจัยได้นำมาสร้างสรรค์ขึ้นเป็นขั้นตอน โดยแบ่งออกเป็น 3 ช่วง คือ ช่วงที่ 1 สืบสานพิธีการแต่งงานกาตั๊ก ช่วงที่ 2 ร่วมร้องรับขับขานตำนานยันแย่ ช่วงที่ 3 สุขใจแท้เลือกคู่หนุ่มสาวชาวชอง เพลงที่ใช้ประกอบการแสดงเป็นเพลงที่ประพันธ์ขึ้นใหม่ ชื่อเพลงระบำยันแย่ ด้านการประดิษฐ์เครื่องแต่งกายได้ศึกษาลักษณะการแต่งกายของชาวชอง นำมาสร้างเป็นเครื่องแต่งกาย อุปกรณ์ การแสดงใช้ ทับไทรเครื่องหมายรวมการชุมนุม กระดิ่งช้างม้า เขาวัว เขาควาย โควเฌอใส่ข้าวเปลือก กลอง และผ้าขาว เพื่อให้การแสดงในช่วงแรกสื่อถึงวิถีชีวิตของชาวชองในอดีต