โขนกับสถานการณ์การเมืองสมัยรัชกาลที่ 3

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาทบทวนประเด็น กรณีพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 3) ทรงยกเลิกอุปถัมภ์โขนหลวงเพราะสนพระทัยพระพุทธศาสนาจนทำให้โขนหลวงในราชสำนักซบเซา โดยใช้กรอบแนวคิดประวัติศาสตร์ ผลการศึกษาพบว่า สถานการณ์การเมืองสมัยรัชกาลที่ 3 มีภัยคุกคามความมั่นคงต่อราชบัลลังก์ สรุปได้ 2 ประเด็น คือ การชิงอำนาจในราชสำนักและการล่าอาณานิคมของชาติตะวันตก ยุทธศาสตร์การป้องกันภัยคุกคามราชสำนัก คือ การติดอาวุธทางปัญญาให้ความรู้แก่ประชาชนผ่านทางพระสงฆ์และวัดในพุทธศาสนา การยกเลิกโขนหลวงในราชสำนักเป็นหนึ่งในยุทธศาสตร์ ป้องกันการซ่องสุมกำลังในราชสำนักของพระบรมวงศานุวงศ์ และเป็นการนำองค์ความรู้จากราชสำนักเป็นวิทยาทานสู่ชุมชน