เสี่ยงสายแนน : พิธีกรรมโบราณในวรรณกรรมอีสานเรื่องขูลู - นางอั้ว

บทคัดย่อ

เสี่ยงสายแนน พิธีกรรมโบราณที่ปรากฏในวรรณกรรมอีสานเรื่องขูลู - นางอั้ว ในตอนเสี่ยงสายแนน ซึ่งเดิมเป็นนิทานที่มีการเล่าสืบต่อกันมาทั้งในรูปแบบวรรณกรรมมุขปาฐะและวรรณกรรมลายลักษณ์ ตามที่ปรากฏในหนังสือผูก จารึกด้วยอักษรธรรมอีสานของวัดน้ำคำแดง ตำบลเตย อำเภอม่วงสามสิบ จังหวัดอุบลราชธานี จำนวน 4 ผูก ปริวัตรโดย ปรีชา พิณทอง และอีกสำนวนหนึ่งเป็นฉบับวัดบ้านก่อเอ้ อำเภอเขื่องใน จังหวัดอุบลราชธานี มี 5 ผูก ในเนื้อเรื่องแสดงถึงความเชื่อนอกพุทธศาสนา ความเชื่อเรื่องสายมิ่งสายแนน และความเชื่อมนุษย์กับเทวดา บทความวิชาการนี้จึงมุ่งศึกษาเรื่องราวของพิธีกรรมเสี่ยงสายที่ได้จากการศึกษาและวิเคราะห์หนังสือผูกทั้ง 2 ฉบับ ผลการศึกษาพบว่า วรรณกรรมเป็นภาพสะท้อนวัฒนธรรม ประเพณี คติความเชื่อ ค่านิยม พิธีกรรม และความเป็นอยู่ของมนุษย์ที่เกิดขึ้นในท้องถิ่น โดยใช้ภาษาเป็นสื่อในการถ่ายทอดเรื่องราวต่าง ๆ พิธีกรรมที่ปรากฏในวรรณกรรมบางอย่างยังคงอยู่ บางอย่างก็สาบสูญหายไป ในส่วนของพิธีกรรม   เสี่ยงสายแนนนั้น เป็นพิธีกรรมที่จัดขึ้นเพื่อคลี่คลายปัญหาเรื่องความรัก การเลือกคู่ครองระหว่างขูลู นางอั้ว และขุนลาง โดยมีร่างทรงเป็นผู้ประกอบพิธีแต่งเครื่องบูชาเซ่นสรวงถวายพญาแถน ผลการเสี่ยงทายจึงเป็นเหตุให้ตัวละครในเรื่องตัดสินใจฆ่าตัวตาย ถึงแม้พิธีกรรมนี้หายสาบสูญไป แต่คติความเชื่อความเกี่ยวพันระหว่างเทวดากับมนุษย์ก็ยังคงปรากฏให้เห็นในสังคมอีสานอยู่เสมอ