การยุบพรรคการเมือง : กรณีศึกษาการกู้ยืมเงินของพรรคการเมือง

บทคัดย่อ

บทความวิจัยฉบับนี้ มีที่มาจากกรณีศาลรัฐธรรมนูญมีคำวินิจฉัยให้ยุบพรรคการเมือง สาเหตุจากการที่หัวหน้าพรรคการเมืองให้เงินกู้กับพรรคการเมืองของตนเอง มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาหลักการแนวคิดและทฤษฎีเกี่ยวกับพรรคการเมืองและกฎหมายพรรคการเมืองของสหพันธ์สาธารณรัฐเยอรมนีและกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับพรรคการเมืองของประเทศญี่ปุ่น เป็นงานวิจัยเอกสารศึกษาจากกฎหมายของต่างประเทศและจากการสัมภาษณ์นักวิชาการด้านกฎหมายมหาชน ซึ่งประเด็นมีดังนี้ ประเด็นที่ 1 ปัญหาเกี่ยวกับประเภทนิติบุคคลของพรรคการเมือง ประเด็นที่ 2 ปัญหาคำวินิจฉัยไม่สอดคล้องกับหลักหลักนิติรัฐและการตีความและประเด็นที่ 3 ปัญหาการยุบพรรคการเมืองจากกรณีการกู้เงินไม่สอดคล้องกับบทบัญญัติกฎหมายและหลักการของกฎหมายต่างประเทศ

ผลการวิจัยเอกสารและการสัมภาษณ์ พบว่า ประเด็นที่ 1  พรรคการเมืองมีสถานะเป็นนิติบุคคลตามกฎหมายมหาชน แม้โดยหลักกฎหมายมหาชนพรรคการเมืองอาจไม่ได้มีอำนาจตามกฎหมายหรือมีบทบาทในการบริการสาธารณะ แต่พรรคการเมืองก็มีบทบาทในการให้ความรู้กับประชาชนในระบอบประชาธิปไตยสอดคล้องกับหลักการของศาลรัฐธรรมนูญแห่งสหพันธรัฐเยอรมนีที่พิจารณาถึงการมีส่วนร่วมของประชาชน ถือเป็นนิติบุคคลมหาชนแบบพิเศษ ในประเด็นที่ 2 พบว่าคำวินิจฉัยยุบพรรคการเมืองไม่เป็นไปตามหลักการของหลักนิติรัฐ เหตุแห่งการยุบพรรคการเมืองมิได้มีบทบัญญัติในกฎหมายแต่เกิดจากการตีความเพื่อให้เชื่อมโยงถึงเหตุแห่งการยุบพรรคการเมืองเป็นการตีความที่มีลักษณะไม่ยึดโยงกับเจตจำนงที่แท้จริงใน ประเด็นที่ 3 สุดท้ายพบว่าบทบัญญัติที่ศาลนำมาใช้ในการยุบพรรคการเมืองมีเจตนารมณ์ที่จะลงโทษผู้กระทำความผิด หาใช่เป็นเหตุแห่งการยุบพรรคการเมืองไม่ ซึ่งไม่เป็นไปตามเจตนารมณ์และไม่สอดคล้องกับหลักกฎหมายต่างประเทศ