สภาพการจัดการเรียนการสอนกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรมตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 ในระดับการศึกษาภาคบังคับ

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาสภาพการจัดการเรียนการสอนสังคมศึกษาของครูโดยพิจารณาถึงความสอดคล้องระหว่างหลักคิดของหลักสูตร  และการจัดการเรียนการสอนสังคมศึกษา  (2)  ศึกษาความคิดเห็นของครู และศึกษานิเทศก์เกี่ยวกับการเรียนการสอนสังคมศึกษา ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 (3) ศึกษาปัญหา อุปสรรคและข้อจำกัดในการจัดการเรียนการสอนสังคมศึกษา และ (4)  นำเสนอแนวทางการพัฒนาการจัดการเรียนการสอนสังคมศึกษา และการพัฒนาหลักสูตรในครั้งต่อไป

                การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยแบบผสมผสานทั้งในเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ในการวิจัยเชิงปริมาณ กลุ่มตัวอย่างของการวิจัย คือ ครูผู้สอนกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม ระดับการศึกษาภาคบังคับ (ชั้นประถมศึกษาปีที่  1 ถึงมัธยมศึกษาปีที่ 3) และศึกษานิเทศก์ผู้รับผิดชอบกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา ศาสนา และวัฒนธรรม  สังกัดสำนักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน จำนวน 150 คน ได้มาโดยการสุ่มอย่างเป็นระบบ  เครื่องมือการวิจัยเป็นแบบสอบถามความคิดเห็นของครู และแบบสอบถามความคิดเห็นของศึกษานิเทศก์  สถิติที่ใช้ในการวิเคราะห์ข้อมูลได้แก่ ค่าร้อยละ ค่าเฉลี่ย ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน ในการวิจัยเชิงคุณภาพ ผู้ให้ข้อมูลประกอบด้วยครูผู้สอนกลุ่มสาระการเรียนรู้สังคมศึกษา และศึกษานิเทศก์ จำนวน 18 คนได้มาโดยการเลือกแบบเจาะจง เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัยเป็นแบบสัมภาษณ์กึ่งมีโครงสร้างสำหรับครูผู้สอน และสำหรับศึกษานิเทศก์ การวิเคราะห์ข้อมูลกระทำโดยการวิเคราะห์เนื้อหา

                ผลการวิจัยปรากฏว่า  1) สภาพการจัดการเรียนการสอนสังคมศึกษาของครูไม่สอดคล้องกับหลักคิดของหลักสูตร และการจัดการเรียนการสอนสังคมศึกษาตามที่คาดหวัง ทั้ง ๆที่ครูและศึกษานิเทศก์มีความเข้าใจหลักสูตรแกนกลางฯ และการออกแบบหน่วยการเรียนรู้ตามหลักสูตรในระดับมาก  (2)  ครูและศึกษานิเทศก์เห็นด้วยในระดับมากกับหลักการของหลักสูตรแบบอิงมาตรฐาน ซึ่งสอดคล้องกับสภาพสังคมที่เป็นโลกยุคข้อมูลข่าวสารมากกว่าหลักสูตรแบบยึดเนื้อหา (3)  ปัญหา อุปสรรคและข้อจำกัดในการจัดการเรียนการสอนสังคมศึกษา สาระสำคัญได้แก่ ด้านหลักสูตร ด้านการนำหลักสูตรไปใช้  ด้านบทบาทของศึกษานิเทศก์และผู้บริหารโรงเรียน และ (4)  แนวทางการพัฒนาการจัดการเรียนการสอนสังคมศึกษา และการพัฒนาหลักสูตรในครั้งต่อไป มีประเด็นสำคัญคือ (4.1) การพัฒนาครูและสนับสนุนการทำงานของครูอย่างจริงจังและต่อเนื่อง และ (4.2) การพิจารณาทบทวนหลักสูตรเพื่อการพัฒนาในระยะต่อไป ได้แก่ การมุ่งพัฒนาหลักสูตรแบบอิงมาตรฐานต่อไป และการปรับลดเนื้อหาที่ซ้ำซ้อนทั้งภายในกลุ่มสาระและระหว่างกลุ่มสาระ