การพัฒนาช่องทางการสื่อสารชุมชนเพื่อลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติของกลุ่มเปราะบาง

บทคัดย่อ

          บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาช่องทางการสื่อสารชุมชนในการลดความเสี่ยงจากอุทกภัยของผู้พิการและผู้สูงอายุในตำบลพะตง อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงปฏิบัติการแบบมีส่วนร่วม แบ่งการดำเนินงานออกเป็น 5 ระยะ ได้แก่ ระยะเตรียมการ ระยะการทำวิจัย ระยะการจัดทำแผน ระยะการนำแผนไปปฏิบัติ และระยะการติดตามประเมินผล ในระยะการทำวิจัย นักวิจัยเก็บข้อมูลเชิงคุณภาพโดยวิธีสังเกต สัมภาษณ์เจาะลึก และสัมภาษณ์กลุ่ม ผู้ให้ข้อมูลหลักมีจำนวน 145 คน คัดเลือกผู้ให้ข้อมูลหลักแบบเจาะจง และใช้วิธีตรวจสอบข้อมูลแบบสามเส้า การวิเคราะห์ข้อมูลใช้วิธีวิเคราะห์เชิงเนื้อหา ผลการวิจัยพบว่า องค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นในตำบลพะตงให้ความสำคัญกับการป้องกันและแก้ไขปัญหาสาธารณภัย โดยเฉพาะอุทกภัย วาตภัย และดินถล่ม แต่กลุ่มเปราะบางเป็นกลุ่มเสี่ยงที่มีขีดความสามารถจำกัดในการเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร นักวิจัยพบปัญหาด้านการสื่อสารในสถานการณ์ภัยพิบัติของครัวเรือนกลุ่มเปราะบาง อาทิ ปัญหาการแจ้งเตือนภัยไม่ทั่วถึง ปัญหาขีดความสามารถจำกัดในการตอบสนองต่อข้อมูลข่าวสารที่ได้รับ และปัญหาข่าวลือข้อมูลเท็จ การพัฒนาช่องทางการสื่อสารชุมชนเพื่อลดความเสี่ยงจากภัยพิบัติของกลุ่มเปราะบางในการวิจัยนี้ เลือกอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้านเป็นช่องทางในการสื่อสาร เนื่องจากจำเป็นต้องอาศัยบุคลากรที่มีความเข้าใจทั้งด้านการจัดการภัยพิบัติเชิงพื้นที่ การปฐมพยาบาลร่างกายและจิตใจ การส่งเสริมบทบาทของอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน ในฐานะผู้ส่งสารและ/หรือสื่อบุคคล มีประโยชน์ดังนี้ (1) เสริมสร้างวัฒนธรรมการป้องกันภัยในชุมชน และ (2) เพิ่มขีดความสามารถและการมีส่วนร่วมของภาคประชาชนในการรับมือภัยพิบัติ