ปฏิรูปการศึกษาทั้งระบบเพื่อคนทั้งมวล

บทคัดย่อ

การศึกษาของประเทศไทยได้เปลี่ยนแปลงไปมากในทศวรรษที่ผ่านมานั้น สืบเนื่องจากการประกาศใช้พระราชบัญญัติการศึกษาแห่งชาติ พ.ศ. 2542 นำไปสู่การควบรวมหน่วยงานที่รับผิดชอบ การจัดตั้งหน่วยงานใหม่ รวมทั้งการจัดสรรงบประมาณจำนวนมาก ด้วยเจตนารมณ์การเปลี่ยนแปลงเป็นไปเพื่อปฏิรูปการศึกษาอันมีเป้าหมายที่จะยกระดับคุณภาพพลเมืองของประเทศ แต่ผลลัพธ์ที่คาดหวังยังไม่บรรลุแต่อย่างใด ในทางตรงกันข้ามกลับมีสัญญาณที่น่าห่วงใยผลจากการประเมินผลทั้งในระดับชาติและนานาชาติ ทั้งนี้ สืบเนื่องมาจากการออกแบบระบบให้รัฐเป็นผู้จัดการศึกษาโดยส่วนใหญ่ การออกนโยบายหรือมาตรการแก้ปัญหาแบบแยกส่วน รวมทั้งปัจจัยและเงื่อนไขของระบบการศึกษาแบบเดิมที่ยังไม่แก้ไขได้ส่งผลต่อคุณภาพการศึกษาด้วย

การออกแบบระบบและกลไกการศึกษาใหม่ควรมีมโนทัศน์เบื้องต้นที่สอดคล้องกันในเรื่องเป้าหมายการศึกษาที่มุ่งพัฒนาคนไทยที่สมบูรณ์ สามารถเรียนรู้ได้ด้วยตนเองตลอดชีวิต สร้างโอกาสทางการศึกษาเพื่อคุณค่าของชีวิตและศักดิ์ศรีความเป็นมนุษย์

ปฏิรูประบบการจัดการศึกษาควรมุ่งจัดโครงสร้างการจัดการศึกษาที่สามารถสร้างความรับผิดชอบต่อผลลัพธ์ ใช้มาตรการทางการคลังโดยกำหนดรายจ่ายทางการศึกษาที่เน้นอุปสงค์และจัดระบบการจัดสรรงบประมาณตรงสู่ผู้เรียนหรือผู้รับประโยชน์ทางการศึกษา จัดการเรียนรู้เพื่อสร้างสมรรถนะกำลังคนทั้งระบบ เกิดการเรียนรู้ตลอดชีวิตเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตและสัมมาชีพ รวมไปถึงการจัดการศึกษาและการส่งเสริมการเรียนรู้เฉพาะกลุ่มเป้าหมาย