ผู้หญิงกับประวัติศาสตร์การสวมหมวกความขัดแย้งทางวัฒธรรมการสวมหมวกระหว่างผู้หญิงสยาม ในสมัยสมบูรณาญาสิทธิราชย์และหลังการเปลี่ยนแปลงการปกครอง

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ศึกษาบทบาทของการสวมหมวกที่มีต่อทัศนคติในการแสดงออกผ่านร่างกาย (bodily representation) ของผู้หญิงชั้นสูงของสยาม ซึ่งแบ่งออกเป็นสองยุค ได้แก่ ยุครุ่งเรืองของระบอบสมบูรณาญาสิทธิราชย์ (2411-2475) และ ยุคหลังการเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองภายใต้รัฐนิยม (2482-2488) ในขณะที่หมวกกะโล่เป็นที่นิยมในชนชั้นแรงงานของยุควิคตอเรียนในเกาะอังกฤษ แต่สำหรับผู้ชายชั้นสูงสมัยรัชกาลที่ ๕ นั้น หมวกกะโล่ถือเป็นเครื่องหมายของความซิวิไล (civilised) ซึ่งแฝงอยู่กับกลิ่นอายของอิทธิพลตะวันตก ที่คืบคลานเข้ามาในสยามเวลานั้น เช่นกันสำหรับสตรีชั้นสูงของสยาม ผู้หญิงฝ่ายในตอบรับต่อกระแสการสวมหมวกเป็นอย่างดี พร้อมทั้งเล็งเห็นว่าการสวมหมวกเป็นการยกระดับการแต่งกายเพื่อให้สอดคล้องกับสมัยนิยม อย่างไรก็ตาม ภายหลังการเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครอง รัฐบาลภายใต้การนำของ จอมพลแปลก พิบูลสงครามได้นำการสวมหมวกมาส่งเสริมอีกครั้ง แต่กลับถูกต่อต้านจากกลุ่มสตรีจากหลากหลายชนชั้น รวมทั้งกลุ่มผู้ดีเก่าที่เคยนิยมการสวมหมวกมาก่อน บทความนี้จึงต้องการที่จะเปรียบเทียบทัศนคติที่มีต่อการสวมหมวกในสองยุคสมัย โดยผ่านการวิเคราะห์ เอกสารทางราชการ เอกสารชั้นต้น และ แหล่งข้อมูลทุติยภูมิ เพื่อที่จะตีแผ่ถึงความหมายทางการเมืองที่มีต่อการสวมหมวกตามสมัยนิยม ในช่วงเปลี่ยนแปลงทางสังคมและวัฒนธรรมของสยาม