แนวคิดและวิธีการศึกษาประวัติศาสตร์ของ ฉลอง สุนทราวาณิชย์

บทคัดย่อ

ฉลอง สุนทราวาณิชย์ เป็นส่วนหนึ่งในการเคลื่อนไหวของนักวิชาการรุ่นหลังทศวรรษ 2510 ที่ร่วมกันตั้งคำถามต่อประวัติศาสตร์ชาตินิยมไทย การเติบโตมาพร้อมกับกระแสการศึกษาในเชิงประวัติศาสตร์นิพนธ์ ทำให้เขาเห็นว่าการศึกษาทางประวัติศาสตร์มิได้เป็นการมุ่งค้นหาความจริงในอดีตเพียงมิติเดียว หากแต่จะต้องตระหนักถึงความสำคัญของบริบทเงื่อนไขต่าง ๆ ที่มีอิทธิพลต่อการกระทำและความคิดของมนุษย์ในแต่ละช่วงเวลาด้วย หน้าที่สำคัญอย่างหนึ่งของนักประวัติศาสตร์ก็คือ การแกะรอยเบื้องหลังทางความคิดที่ซ่อนอยู่ในงานเขียนหรือหลักฐานทางประวัติศาสตร์ด้วยมุมมอง ที่มีต่อการศึกษาวิชาประวัติศาสตร์ดังกล่าว ทำให้ ฉลอง สุนทราวาณิชย์ ให้ความสำคัญกับการวิพากษ์หลักฐาน โดยเน้นว่าผู้ศึกษาประวัติศาสตร์จะต้องค้นหาหลักฐานที่หลากหลายและกว้างขวาง ระมัดระวังต่ออคติของผู้บันทึกหลักฐานทางประวัติศาสตร์ ประเมินคุณค่า ตรวจสอบ และเปรียบเทียบหลักฐานจากหลายแหล่ง เพื่อที่จะทำให้ผู้ศึกษาประวัติศาสตร์ได้ภาพที่ใกล้เคียงความเป็นจริงที่สุด ส่วนความสนใจของฉลอง สุนทราวาณิชย์ ได้แก่การวิพากษ์วิจารณ์เพื่อทำลายความศักดิ์สิทธิ์ชอบธรรมของการเขียนประวัติศาสตร์กระแสหลัก พร้อม ๆ ไปกับผลักดันให้เกิดศึกษาประวัติศาสตร์ของสังคม ที่เน้นการแสดงให้เห็นความเปลี่ยนแปลงในวิถีชีวิตประจำวันของสามัญชน แต่ทั้งนี้ก็ไม่ได้ปฏิเสธแนวทางการศึกษาแบบหลังสมัยใหม่ ที่มุ่งรื้อสร้างการสถาปนาอำนาจครอบงำผ่านกระบวนการสร้างวาทกรรมแบบต่าง ๆ แต่อย่างใด