Ubonwanna: History of a Woman during the Turn of an Era

Main Article Content

Waraporn Ruangsri

Abstract

This research aims to study the biographies of Ubonwanna. Almost all of these were written by contemporaneous persons, whether through knowing her in person or through meeting, conversing, and exchanging ideas with her. These biographies are important for micro-historical methodology; they represent some memories, voices, and identities. Besides those sources, her stories can be found in the official documents of Siam in the National Archives, both directly and indirectly (through other people’s references). This article found that these biographies and stories need to be understood in context; more specifically, when Lanna faced the incoming of foreigners and encountered a colonial economy, that is, Burma under British rule. At the same time, Siam pushed forward many reform projects to claim that Lanna was a part of Siam and that its government was the only power that possessed and granted rights in Lanna, whether in forest concessions, court trials, passing laws, and signing treaties. These transformations occurred during and provided the context for Ubonwanna’s life.

Article Details

How to Cite
Ruangsri, Waraporn. “Ubonwanna: History of a Woman during the Turn of an Era”. Thammasat Journal of History 10, no. 2 (December 26, 2023): 1–34. accessed December 31, 2025. https://so05.tci-thaijo.org/index.php/thammasat_history/article/view/265658.
Section
Research Articles

References

กราบอฟสกี้, ฟอลเกอร์. “เจ้าอุบลวรรณา.” ใน ขัตติยานีศรีล้านนา, บรรณาธิการโดย วงศ์สักก์ ณ เชียงใหม่, 268-278. เชียงใหม่: วิทอินดีไซน์, 2547.

เพ็ญสุภา สุขคตะ. “‘เจ้าอุบลวรรณา’ Working Woman แห่งล้านนา เมื่อคิดจะรัก ต้องกล้าหักด่านฐานันดร.” มติชนสุดสัปดาห์, 8 มีนาคม 2566. https://www.matichonweekly.com/culture/article_16910?fbclid=IwAR0g9Kb7s8TMZQqgDC1iZ6NnkrRV5lXArAO8tsQaVomyKmSeZB24nB_ptco.

เพอร์คินส์, เอส.ซี. สยามและลาวในสายตามิชชันนารีชาวอเมริกัน. แปลโดย รัตติกาล สร้อย และ สำเนียง ศรีเกตุ. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, 2557.

แมคกิลวารี ดี.ดี, เดเนียล. คนดีศรีเชียงใหม่และกึ่งศตวรรษในหมู่คนไทยและคนลาว: อัตชีวประวัติของศาสนาจารย์เดเนียล แมคกิลวารี ดี.ดี. แปลโดย จิตราภรณ์ ตันรัตนกุล. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: บริษัท อินเตอร์ พับลิชชิ่ง เอ็นเตอร์ไพรส์ จำกัด, 2560.

วราภรณ์ เรืองศรี. คาราวานและพ่อค้าทางไกล: การก่อเกิดรัฐสมัยใหม่ในภาคเหนือของไทยและดินแดนตอนในของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้. เชียงใหม่: มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ศูนย์อาเซียนศึกษา, 2557.

วราภรณ์ เรืองศรี. “ละครชีวิตของมาร์แต็ง แกร์: การเขียนประวัติศาสตร์คนสามัญของนาตาลี ซีโมน เดวิส.” ใน วิธีวิทยาในการศึกษาประวัติศาสตร์. บรรณาธิการโดย ชนิดา พรหมพยัคฆ์ และ ณัฎฐพงษ์ สกุลเลี่ยว. กรุงเทพฯ: สยามปริทัศน์, 2563, 373-416.

วราภรณ์ เรืองศรี. กาดก่อเมือง: ชาติพันธุ์และคาราวานการค้าล้านนา. กรุงเทพฯ: มติชน, 2564.

วิลสัน, โจนาธาน. สยามและลาวในสายตามิชชันนารีชาวอเมริกัน. แปลโดย รัตติกาล สร้อย และสำเนียง ศรีเกตุ. กรุงเทพฯ: กรมศิลปากร, 2557.

หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. เอกสารกรมราชเลขาธิการ รัชกาลที่ 5 กระทรวงมหาดไทย ม ร.5ม2.12ก. เรื่องผู้ร้ายฆ่ามองโปงยะตาย เชียงใหม่ (พฤศจิกายน - มีนาคม 2424)

หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. เอกสารกรมราชเลขาธิการ รัชกาลที่ 5 กระทรวงมหาดไทย ม ร.5ม/42/1.1 การรักษาป่าไม้ พระราชบัญญัติสงวนป่า เรื่อง มองกุนถ่อฟ้องพระเจ้าเชียงใหม่ เรื่องป่าไม้เมืองยวม (2425-2429)

หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. เอกสารกรมราชเลขาธิการ รัชกาลที่ 5 กระทรวงมหาดไทย ม ร.5 ม.1.3 ประกาศและพระราชบัญญัติ (2442)

หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. เอกสารกรมราชเลขาธิการ รัชกาลที่ 5 แผนกปกครอง กระทรวง มหาดไทย ม ร.5ม/25 เรื่อง ใบบอกเมืองต่าง ๆ ฝาง เชียงแสน แถน เชียงราย เชียงใหม่ (มกราคม 2431 - 9 สิงหาคม 2433)

หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. เอกสารกรมราชเลขาธิการ รัชกาลที่ 5 แผนกปกครอง กระทรวง มหาดไทย ม ร.5ม พิเศษ/1 เรื่อง ใบบอกเมืองเชียงใหม่ (มิถุนายน 2417 - 20 เมษายน 2434)

หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. เอกสารกรมราชเลขาธิการ รัชกาลที่ 5 แผนกปกครอง กระทรวง มหาดไทย ม ร.5ม พิเศษ/2 เรื่อง บอกพระยาราชเสนาที่หลวงเชียงใหม่ (มีนาคม 2423 - เมษายน 2425) และเรื่อง บอกพระยาราชสัมภาราการข้าหลวง (สิงหาคม 2426 - 2430)

หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. เอกสารกรมราชเลขาธิการ รัชกาลที่ 5 เอกสารชุดเล่มที่ 6 ม ร.5ม.58 ล.6 มณฑลลาวเฉียง เรื่องเจ้าเทพไกรษรมรณภาพ (2427-2433)

หอจดหมายเหตุแห่งชาติ. เอกสารกรมราชเลขาธิการ รัชกาลที่ 5 เบ็ดเตล็ดพระบาทสมเด็จ พระจุลจอมเกล้า พระราชหัตถเลขา เล่มที่ 9 ม ร.5บ.1.2 เรื่องความขัดแย้งกับอังกฤษเมืองเชียงใหม่ (2427) และเรื่องข้อราชการเมืองเชียงใหม่ (2427)

ฮาลเลตต์, โฮลต์ ซามูเอล. ท่องล้านนาบนหลังช้างของโฮลต์ ซามูเอล ฮาลเลตต์ พ.ศ.2427. แปลโดย สุทธิศักดิ์ ปาลโพธิ์. กรุงเทพฯ: ริเวอร์ บุ๊คส์, 2565.

Grabowsky, Volker, and Andrew Turton. The Gold and Silver Road of Trade and Friendship. Chiang Mai: Silkworm Books, 2003.

Hallett, Holt Samuel. A Thousand Miles on an Elephant in the Shan States. Bangkok: White Lotus Press, 1988.

Robisheaux, Thomas. “Microhistory and Historical Imagination: New Frontiers.” The Journal of Medieval and Early Modern Studies 47, no. 1 (2017): 1-6. https://doi.org/10.1215/108296363716554.