รามคำแหงนิพนธ์ : การประกอบสร้างประวัติศาสตร์นิพนธ์เรื่องพ่อขุนรามคำแหงมหาราช ตั้งแต่ พ.ศ. 2376 ถึง พ.ศ. 2535

บทคัดย่อ

บทความวิชาการนี้ต้องการศึกษาการประกอบสร้างและการผลิตซ้ำประวัติศาสตร์นิพนธ์เรื่อง พ่อขุนรามคำแหงมหาราช ตั้งแต่การค้นพบหลักศิลาจารึกหลักที่ 1 ในสมัยปลายรัชกาลที่ 3 จนกลายเป็นส่วนหนึ่งของ “ประวัติศาสตร์ชาติ” ในสมัยรัฐสมบูรณาญาสิทธิราชย์เป็นต้นมา โดยมีข้อค้นพบสำคัญ ตั้งแต่ 1) การค้นพบหลักศิลาจารึกหลักที่ 1 เป็นเสมือนการตอบคำถามถึงการมีอยู่ของอดีตที่ชนชั้นนำสยามตามหา สอดรับต่อสำนึกทางประวัติศาสตร์และโลกทัศน์แบบใหม่ของชนชั้นนำสยาม ทั้งยังเป็นอดีตที่มีความสืบเนื่องกับปัจจุบันที่กำลังเปลี่ยนไปสู่สมัยใหม่ เนื่องด้วยบทบาทของพ่อขุนรามคำแหงนั้นสะท้อนภาพลักษณ์ “กษัตริย์สาธารณะ” ซึ่งเป็นรูปแบบกษัตริย์สมัยใหม่ในสมัยรัชกาลที่ 4 จนมีสถานะเป็น “ประวัติศาสตร์” ใน พ.ศ. 2450 2) ด้วยภาพลักษณ์ของพ่อขุนรามคำแหงที่สอดคล้องต่ออุดมการณ์แต่ละยุคสมัย ทำให้ประวัติศาสตร์นิพนธ์เรื่อง พ่อขุนรามคำแหงมหาราช เป็นประวัติศาสตร์นิพนธ์ที่เปลี่ยนผ่านจากประวัติศาสตร์กษัตริย์นิยม ไปสู่ประวัติศาสตร์ชาตินิยมวีรบุรุษ ในฐานะต้นแบบ “ผู้นำแบบไทย” ของรัฐบาลจอมพล ป. พิบูลสงคราม ก่อนจะกลับมายึดโยงกับประวัติศาสตร์ราชาชาตินิยมอีกครั้ง ในฐานะต้นแบบ “กษัตริย์ผู้เป็นพ่อและนิยมประชาธิปไตย” ของสถาบันกษัตริย์รัชกาลที่ 9 ใน พ.ศ. 2535